Nee, stikstof is geen strijd van landbouw versus natuur

Stikstof is niet louter een zaak van zeldzame plantjes, maar gaat over gezonde water- en luchtkwaliteit en over robuuste natuur die ons weerbaarder maakt voor de klimaatopwarming. - © Wesley Poelman

Nee, stikstof is geen strijd van landbouw versus natuur

Stikstof is niet louter een zaak van zeldzame plantjes, maar gaat over gezonde water- en luchtkwaliteit en over robuuste natuur die ons weerbaarder maakt voor de klimaatopwarming. - © Wesley Poelman

Na een lange impasse landde het stikstofdossier deze week. Er lijkt een opening richting oplossing, maar of het voldoende zal zijn, is nog onzeker. Wat in het bijzonder zorgen baart: de retoriek die de tegenstelling tussen landbouw en natuur oppookt, terwijl het hier net zozeer gaat om luchtvervuiling, waterkwaliteit en klimaatadaptatie. Kortom: een kwestie van algemeen belang. 

Een zaak van algemeen belang

Dat Vlaams minister-president Jan Jambon landbouw en natuur “water en vuur” noemt, is tenenkrommend. Bovendien gaat het voorbij aan wat dit dossier écht is: een verdediging van het algemeen belang. Stikstof is niet louter een zaak van zeldzame plantjes, maar gaat over gezonde water- en luchtkwaliteit, de bescherming van insecten die bijdragen aan onze voedselvoorziening, en over robuuste natuur die ons weerbaarder maakt voor de klimaatopwarming. 

De Vlaamse stikstofkringloop is door de import van krachtvoer en kunstmest al jaren uit balans en kordaat handelen is - zelfs uit puur eigenbelang - noodzakelijk. Stikstof zorgt er in belangrijke mate voor dat we er niet in slagen om een gezonde leefomgeving te creëren in Vlaanderen.

De focus van de Vlaamse stikstofaanpak ligt danig op het oplossen van één historisch probleem, dat men vergeet te werken aan een toekomstgericht landbouwsysteem.

Een fundamentele stap richting duurzame landbouw blijft uit

De scheefgetrokken economische logica die enkel inzet op hogere productie heeft  jarenlang de politieke keuzes bepaald. Zonder correcte informatie aan de landbouwers. Dit betekent dat de Vlaamse regering nu met publiek geld een problematiek zal oplossen waarop enkele bedrijven, banken en adviesbureaus jarenlang stevig verdiend hebben. Dit geld hadden we ook kunnen gebruiken om een definitieve omslag richting (en meer onderzoek naar) een meer kringloopgebonden landbouwsysteem te verwezenlijken. Zodat, via nieuwe verdienmodellen, de inspanningen van een landbouwer voor klimaatadaptatie, biodiversiteit en maatschappij ook financieel gevaloriseerd kunnen  worden. 

En op dat vlak blijft dit akkoord ontoereikend: een fundamentele stap richting een meer duurzaam landbouwsysteem blijft uit en de link met de water- en mestproblematiek wordt, door een vertrouwen in technische maatregelen, onvoldoende gemaakt. De focus van de Vlaamse stikstofaanpak ligt danig op het oplossen van één historisch probleem, dat men vergeet te werken aan een toekomstgericht landbouwsysteem, dat op een integrale manier rekening houdt met de diverse problematieken die verband houden met de landbouwsector. Het blijft dan ook koffiedik kijken hoe deze aanpak rijmt met het aankomend Vlaamse landbouwbeleid en MAP7. 

De juiste stikstofcijfers alleen maar op papier halen, is voor elke partij nadelig.

Landbouw mét in plaats van tégen de natuur

Samengevat: er is zeker een positieve trendbreuk, maar een visie over de Vlaamse veehouderij mist. Zo zijn de extra maatregelen voor kleinere en extensieve landbouwbedrijven terecht, maar  staan ze in schril contrast met het vertrouwen in technische oplossingen. De eigen Vlaamse ervaring en de ervaringen in Nederland zouden de Vlaamse regering moeten leren dat de juiste stikstofcijfers alleen maar op papier halen, voor elke partij nadelig is.

Een afbouw van de veestapel kan, door de brongerichte en integrale aard van de maatregel, een cruciale stap zijn. Voorwaarde is wel dat deze afroming plaatsvindt bij de bedrijven met de minste maatschappelijke waarde. Deze afbouw kan een kans zijn om toe te werken naar meer flexibiliteit in de Vlaamse veehouderij en minder afhankelijkheid van het mondiale systeem. Benutten we die kans niet, dan leidt dit akkoord enkel tot een meer uniform landbouwlandschap met - nog maar eens - minder boeren. Een resultaat waarbij enkel de agro-industrie wint. 

Het is positief dat natuurherstel een belangrijke plaats krijgt in dit akkoord, maar zoals altijd is de proof of the pudding in the eating. Er is weliswaar een breuk met het huidige systeem. Maar of het voldoende opening zal creëren om toe te werken naar een landbouw mét in plaats van tégen natuur, zal nog moeten blijken in de praktijk. Finaal moet de Vlaamse regering, via dit Krokusakkoord en aankomende landbouwdossiers, ervoor zorgen dat de grondgebonden landbouwer weer centraal staat in het landbouwsysteem, en niet de industrie errond.

Stikstof Landbouw

Meer over Stikstof, Landbouw