In deze nieuwe rubriek zetten we de best practices uit ons netwerk in de kijker. Gentenair bijt de spits af: dit kersverse platform voor burgerwetenschap zag vorige week het licht. Gents MilieuFront informeert en maakt de Genteneiren via deze website bewust van de problematiek van luchtverontreiniging. Toegankelijk voor de bezorgde burger, maar ook goed onderbouwd voor de geïnteresseerde wetenschapper. Hoe ontstond het idee? Met welke middelen lanceerden ze het initiatief? Op welke moeilijkheden botsten ze? En wat willen ze met het platform bereiken?
Wanneer is het idee voor Gentenair ontstaan?
Afgelopen zomer gaf Civic Lab in DOK Gent een workshop rond luchtkwaliteit. Een aantal vrijwilligers en medewerkers van GMF bouwden er hun eigen fijnstofsensor. Op dit moment bestond Leuvenair en Brussel’air ook al. Onder de aanwezigen op die workshop groeide het idee om ook voor Gent een platform te ontwikkelen. Uiteindelijk was het onze vrijwilliger Jeroen Staelens, expert in luchtkwaliteit, die simpelweg zei: “ik zal ermee starten.” Gedurende maanden werd intensief aan de website gewerkt, tot vorige week het kindje werd geboren.
Met welke middelen bouwden jullie het initiatief uit?
Het volledige project draaide voornamelijk op vrijwilligers. Zij staken na hun uren, tussen de zorg van de familie en een fulltime job door, alles in elkaar. Hun inspiratie haalden ze bij Brussel’air en Leuvenair, maar ze gingen ook een stap verder. Ze willen met Gentenair nog meer achtergrondinformatie geven.
Aan de ene kant werd sterk ingezet op de wetenschappelijke meerwaarde. Anderzijds is ook de toegankelijkheid van de website voor de burger die niets van luchtkwaliteit afweet een prioriteit. Hiervoor werkten Jeroen en Filip, die de website uitbouwde, nauw samen. Verder kocht Gents Milieufront de domeinnaam ‘gentenair’, ondersteunden we de vrijwilligers, gaven we feedback op de inhoud van de website en zorgden we voor de lancering.
Waarom willen jullie werken rond luchtkwaliteit?
Gents MilieuFront als vereniging wordt gedragen door leden en vrijwilligers. Natuurlijk heeft GMF eigen beleidsthema’s, maar we proberen vooral te luisteren naar wat leeft in Gent. Curieuzeneuzen en het Gentse circulatieplan kregen hier heel wat aandacht. GMF heeft al langer luchtmeters liggen die kunnen ontleend worden. Zelfs zonder promotie merkten we dat die snel werden ontleend. Hier en daar zien we ook projecten opduiken rond luchtkwaliteit. De laatste maanden zijn de thema’s mobiliteit en luchtkwaliteit gewoon superbelangrijk.
Wie is die betrokken burger die luchtmeters aan zijn huis hangt?
In Gent staan er nog maar een paar meters op de kaart. We willen het aantal aanvullen en zo een grote stroom data creëren. De meetstations die door de stad of door de overheid voorzien worden, kosten duizenden euro’s, terwijl wij met een meter die je voor 44 euro zelf in elkaar steekt. Door om de paar maanden een workshop te geven, hopen wij het aantal meters geleidelijk aan te verhogen en mensen vat te geven op hun luchtkwaliteit.
Wat zijn de reacties?
Ondanks de vele acties die GMF de laatste maanden lanceerde, bleef er aandacht voor dit nieuwe initiatief. Luchtkwaliteit is ook niet het meest sexy onderwerp waar je bijvoorbeeld met je vrienden over gaat praten, maar we merken dat toch veel mensen een kijkje nemen op de website. Ook de pers toonde veel interesse en wist ons te vinden voor een radio-interview, krantenartikels en zelf een interview op tv. En natuurlijk is de naam ook gewoon vree wijs.
Wat hopen jullie te bereiken met Gentenair?
Meer sensibilisering. De luchtmeters die we zelf in elkaar steken, zijn een goedkope variant. Op die manier maken we het mogelijk om deel te nemen, meer bewustzijn te creëren, en het belang van luchtkwaliteit begrijpen. Iemand die een fijnstofmeter met zijn eigen handen in elkaar heeft gestoken zal de resultaten veel meer checken dan iemand die een kant-en-klare luchtmeter heeft gekocht. Misschien ziet je buurman je metertje hangen en wordt ook hij nieuwsgierig. Of hangt het aan een gevel van een ondernemer die er met zijn klanten over kan praten, Zo brengen we de thematiek naar de burger.
Welke samenwerkingen heeft jullie project mogelijk gemaakt?
De stad Gent heeft ons uitgenodigd om te kijken wat we in de toekomst samen kunnen doen rond luchtkwaliteit. We hopen dat hier meer uitkomt. Verder werken we samen met Luchtpijp, een organisatie die helpt luchtkwaliteit op de kaart wil zetten. Zij geven onder andere de workshops waarin we samen met de Gentenaars meters gaan bouwen. Ook met de CM hebben we onlangs samen een infoavond georganiseerd over luchtkwaliteit. We hopen in de lente nog meer in te zetten op workshops en lezingen.
Welk gevoel moet gentenair.be aan de Gentenaar geven?
Luchtkwaliteit is een thema dat ook mij en mijn familie aangaat. Het is niet de bedoeling dat je op de website komt en denkt ‘ik versta het niet’, of ‘dit is niet voor mij’. Wij denken dat we kunnen helpen de bomen door het bos te zien. En dat de bezoeker van onze website het gevoel heeft: “Wetenschap is ook voor mij, ik begrijp dit en kan ermee aan de slag.”
> Workshop: bouw je eigen luchtmeter
Kom op 8 januari om 20:00 naar Buitenhof 35 (Gent) en maak ook je eigen fijnstofmeter. Volzet? Schrijf je alvast in voor de volgende workshop.
