De fiscale hervorming ligt op de federale tafel, een belangrijke instrument om het consumentengedrag in de juiste richting te sturen. Momenteel kennen pesticiden een voordelig verlaagd BTW-tarief van 12%. Gezien de hoge milieu- en gezondheidskosten is dit op zijn zachts gezegd opmerkelijk. De federale overheid beloofde een ‘ambitieus reductieplan voor pesticiden’: laten we beginnen met een stop op de fiscale voorkeursbehandeling.
De impact van pesticiden op gezondheid en milieu is aanzienlijk. In het Nationaal actieplan voor Hormoonverstoorders lezen we dat we jaarlijks 4,4 miljard euro aan gezondheidskosten betalen door de gevolgen van hormoonverstoorders, het merendeel zou door blootstelling aan pesticiden zijn. Bovendien woont maar liefst 8,9% van de Vlaamse kinderen in een gebied met een hoog risico aan pesticidenverontreiniging. Hiermee staat België op plaats 4 van alle OESO-landen.
Ambitieus reductiebeleid op de politieke radar
Minder pesticidengebruik staat al een tijdje op de agenda van verschillende overheden. De federale overheid beloofde in haar regeerakkoord werk te maken van een ambitieus reductieplan. Drie jaar later valt het pesticidenbeleid van deze federale regering fel tegen, met uitzondering van de stappen richting een evident exportverbod van verboden pesticiden. Drastisch minder pesticiden gebruiken is niet alleen noodzakelijk voor onze gezondheid en de biodiversiteit, het is ook onafwendbaar om de aankomende Europese doelstellingen te halen. Momenteel wordt de Europese pesticidenwetgeving herzien. Dat de lat een pak hoger zal liggen, is duidelijk. Zo vraagt de Europese Farm-to Fork strategie een halvering van het pesticidengebruik tegen 2030.
In januari veroordeelde het Europees Hof van Justitie België omwille van haar pesticidenbeleid. Ook Bond Beter Leefmilieu, Nature et Progrès en Pan Europe sleepten de federale regering voor de Raad van State omwille van een inbreuk tegen de pesticidenwetgeving inzake het toelatingsproces van twee pesticiden.
In het voorstel van het Nationaal actieplan van Pesticiden (dat al bijna 3 maanden vertraging oploopt) geeft de federale regering aan dat een verhoging van de prijs belangrijk is om het gebruik van schadelijke pesticiden terug te dringen. De huidige fiscale hervormingen vormen het ideale moment om de onterechte BTW korting te schrappen voor pesticiden. Dat zou al een mooie eerste stap zijn om die schadelijke stoffen eindelijk te belasten voor hun milieu- en gezondheidsimpact.
Pesticidentaks kan gebruik doen dalen
Denemarken voerde zo’n prijsverhoging in via een pesticidentaks, mét resultaat: het gebruik daalde met 16%. Gebruikers schakelden over van meer schadelijke producten naar minder schadelijke. Ook het voorliggende Belgisch federaal actieplan wilt onderzoeken of het haalbaar is om de prijs van pesticiden te linken aan hun risicoprofiel. Hierop doelt men in eerste instantie op de jaarlijkse bijdrage die iedereen die een bepaald bestrijdingsmiddel op de Belgische markt brengt, moet betalen. Ook een Vlaamse studie van 2022 inzake ecofiscaliteit in opdracht van minister van Financiën Van Peteghem wijst op de kansen van een Belgische pesticidentaks.
Geen voorkeursbehandeling voor schadelijke stoffen
Momenteel krijgen pesticiden een voorkeursbehandeling: ze genieten van een verlaagd BTW-tarief. Een btw-verhoging naar 21 procent is een evidente eerste stap om de problematiek gelinkt aan pesticiden serieus te nemen. Bovendien dient de geplande haalbaarheidsstudie gekoppeld te worden aan concrete acties richting een verdergaande taks. Het voorbeeld uit Denemarken toont aan dat zo’n belasting effectief kan zijn. De beloftes zijn er, tijd om ze waar te maken.
