Greepeace en BBL reageren op de nieuwe vergunning van de Total-raffinaderij in Antwerpen. © Robin Sommer

Vergunning Total-raffinaderij: inspanning op stikstof maar vraagtekens rond klimaat en sociaal plan

Greepeace en BBL reageren op de nieuwe vergunning van de Total-raffinaderij in Antwerpen. © Robin Sommer

TotalEnergies ontving recent een nieuwe twintigjarige vergunning voor zijn raffinaderij in de Antwerpse haven. In april vorig jaar kreeg het nog slechts een proefvergunning voor 2 jaar, waarop het eind 2022 een aangepaste aanvraag indiende. De druk die BBL en Greenpeace doorheen het dossier zetten met bezwaarschriften loont zich met dit precedent voor een strengere behandeling van milieuvergunningsdossiers - hoewel klimaatneutraliteit nog steeds een bijzaak lijkt.

Sinds het dossier in november 2021 werd ingediend, leidden de kritische bezwaren van Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace België tot belangrijke verbeteringen. Bij de aanvankelijke aanvraag zou de raffinaderij amper minder stikstof (NOx) uitstoten, van een klimaatplan was zelfs geen sprake. In tegenstelling tot de gebruikelijke eeuwigdurende vergunning, kreeg TotalEnergies het deksel op de neus met een proefvergunning van slechts twee jaar. De energiereus moest eerst bewijzen dat het zijn intenties kan realiseren, klonk het bij Departement Omgeving.

Reductietype

Aanvraag TE 2021

Proefvergunning 2022

Nieuwe vergunning 2023

Stikstof (NOx)

20 ton (0,5% van de uitstoot)

400 ton voorgesteld

1400 ton verplicht

1400 ton met strikte timings

Klimaat (CO2)

N/A

“streven naar klimaatneutraliteit in 2050”

2035: -58%

2050: klimaatneutraal

Na een proefvergunning kan het plots wél

Op basis van de eerste vergunningsaanvraag zou de raffinaderij amper 0,5% van zijn stikstofuitstoot reduceren. In een aangepast milieudossier begin 2022 krikte TotalEnergies de doelstelling op van 20 ton NOx naar 400 ton. De milieubeweging en de Vlaamse overheid vonden dat nog steeds te weinig, waarna de proefvergunning een maximale uitstoot van 2.100 ton NOx oplegde, een vermindering van 1.400 ton of meer dan een derde. Pas na deze wake-up call heeft TotalEnergies werk gemaakt van bijkomende inspanningen. Deze engagementen zijn nu opgenomen in de definitieve vergunning en moeten worden doorgetrokken in de toekomst. De milieubeweging hield zo naast de landbouw ook de vinger aan de pols bij de NOx-reductie in de industrie.

“Hier komt TotalEnergies niet meer onderuit. Een milieuvergunning is een unieke verplichting om te tonen hoe je als bedrijf de impact op het leefmilieu zal reduceren. De evolutie in het dossier was noodzakelijk om de stikstofuitstoot in de haven van Antwerpen te reduceren. Eindelijk zijn er duidelijke garanties dat TotalEnergies serieuze inspanningen zal leveren. De overheid moet dit nu proactief aanpakken bij elke hervergunning”, zegt Tycho Van Hauwaert van Bond Beter Leefmilieu.

Welk pad naar klimaatneutraliteit?

In de proefvergunning werd als voorwaarde opgenomen dat TotalEnergies moet “streven naar klimaatneutraliteit in 2050”. TotalEnergies uitte in zijn beroep de wens om deze voorwaarde uit de vergunning te schrappen, maar dat werd niet aanvaard door minister Demir. Tegen 31 december 2034 moet de CO2-uitstoot van de raffinaderij en de naftakraker met minstens 58% gereduceerd worden ten opzichte van 2019 (4.005.000 ton CO2 in 2019) en uiterlijk op 1 januari 2050 moet de hele exploitatie koolstofneutraal zijn.

Daarnaast wordt Total verplicht om regelmatig CO2-reductiepaden te onderzoeken zoals de elektrificatie van de naftakraker of het gebruik van alternatieve grondstoffen. TotalEnergies moet ook jaarlijks in overleg met VEKA en Departement Omgeving, de VMM en Stad Antwerpen om de vooruitgang van de klimaatdoelstellingen te bespreken.

De organisaties vragen zich wel af hoe deze doelstelling zal hardgemaakt worden: “Welke hefbomen heeft de Vlaamse administratie via de milieuvergunning om in te grijpen als de exploitatie niet in lijn is met deze doelstelling? Hoe zal ze dat evalueren? En wat betekent een koolstofneutrale exploitatie precies?”

Wake-up call voor industrie

Greenpeace en BBL zijn tevreden met de vooruitgang in dit dossier. Zonder tussenkomst van de milieubeweging zou de vergunning van TotalEnergies in alle stilte eeuwigdurend verlengd zijn, zonder extra inspanning om de enorme stikstofuitstoot tegen te gaan.

Hoewel verschillende punten nog erg vrijblijvend geformuleerd zijn, is deze aangepaste vergunning een belangrijk precedent: de milieubeweging verwacht dat bedrijven niet langer een omgevingsvergunning krijgen zonder een concreet stappenplan richting klimaatneutraliteit. De broeikasgasuitstoot moet voortaan integraal deel uitmaken van het milieueffectenrapport. Bijgevolg kunnen energie-intensieve installaties een vergunning tot maximaal 2050 krijgen, wanneer klimaatneutraliteit bereikt moet worden. BBL en Greenpeace verwachten dan ook dat bedrijven die een vergunning willen aanvragen, preventief zullen inzetten op investeringen en reductiemaatregelen.

Toch wijzen ze in het geval van TotalEnergies op het gebrek aan tastbare plannen richting klimaatneutraliteit tegen 2050. “Van een transformatie- of reconversieplan is bij TotalEnergies nog geen sprake. Hoe de raffinaderij zal evolueren of afgebouwd worden blijft onduidelijk”, zegt Joeri Thijs, woordvoerder bij Greenpeace België. “De kentering moet niet alleen sneller, ze moet ook maatschappelijk goed doordacht zijn. We moeten te allen tijde sociale drama’s zoals bij de sluiting van de steenkoolmijnen voorkomen. Daarom pleiten we voor een transitiefonds om werknemers loonbehoud te garanderen, te ondersteunen en indien nodig om te scholen. TotalEnergies boekte in 2022 een recordwinst van meer dan €20 miljard, waarvan €17 miljard naar de aandeelhouders ging. Het is evident dat het bedrijf meer kan en moet investeren in de transitie en in zijn werknemers.”

Referenties

  1. Eerste dossier (november 2021)

  2. Reactie aangepaste vergunning (maart 22)

  3. Reactie proefvergunning (april 22)

  4. Reactie nieuwe indiening vergunning (december 22)

Zware industrie Stikstof Greenpeace

Meer over Zware industrie, Stikstof