Bond Beter Leefmilieu (BBL) heeft een studie klaar die 11 beleidsmaatregelen bevat voor een warmtevoorziening zonder stookolie of aardgas. De belangrijkste conclusie: de Vlaamse overheid moet een groen warmtebeleid uitwerken dat ver vooruitblikt en ook lokale kansen verzilvert. Daarnaast moet de overheid werk maken van een uitfasering van de verkoop van stookolieketels en vervuilen duurder maken en elektriciteit goedkoper.
“We horen het elke dag over windmolens en zonnepanelen, maar zelden gaat het over warmtepompen of warmtenetten. Nochtans: de blinde vlek in het energiedebat is de uitbouw van een groene, hernieuwbare warmtevoorziening. Met deze studie wil Bond Beter Leefmilieu het debat op gang trekken en concrete voorstellen doen aan de beleidsmakers”, zegt Benjamin Clarysse van Bond Beter Leefmilieu.
Afscheid van stookolie en aardgas
Ongeveer 85% van het huishoudelijk energieverbruik gaat naar verwarming en meer dan 90% van de huishoudens gebruikt daarvoor gas of stookolie. Om een nuluitstoot van CO2 te bereiken - dat is afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs - zullen tussen nu en 2050 jaarlijks zo’n 100.000 huishoudens hun warmtevoorziening moeten vergroenen.
“Door de langlopende investeringen in de energie-infrastructuur, is er nood aan ingrijpende maatregelen met het oog op 2050. Naar het voorbeeld van Denemarken zouden gemeenten gedetailleerde warmtezoneringsplannen moeten opmaken die aangeven waar de verschillende warmtebronnen aanwezig zijn en welke wijken ze daarmee kunnen verwarmen. Zo geven gemeenten al in een vroeg stadium aan waar ze kiezen voor collectieve oplossingen - zoals een warmtenet - en waar woningen eerder een individuele oplossing nodig zullen hebben via bijvoorbeeld een warmtepomp. De Vlaamse overheid zou ook net als in Denemarken de gemeenten hierin moeten ondersteunen”, zegt Benjamin Clarysse.
Kansen grijpen op dit scharniermoment
Nederland stopt met de levering van aardgas aan Vlaanderen tegen 2035. Vandaag loopt de discussie hoe de netbeheerders de gasinfrastructuur zullen aanpassen van laagcalorisch naar hoogcalorisch gas, een investering die geraamd wordt op 500 miljoen euro. Dit sleutelmoment kan de overheid aangrijpen om de sprong te maken naar een klimaatneutrale verwarming. Op die manier vermijdt de overheid investeringen die niet toekomstbestendig zijn.
Een studie die Kelvin Solutions uitvoerde in opdracht van BBL toont aan dat de overheid daarbij vooral planmatig en lokaal moet tewerk gaan. Vergroening van de warmtevraag blijkt immers heel nauw gelinkt met de keuzes in ruimtelijke ordening en het renovatiebeleid. Benjamin Clarysse van Bond Beter Leefmilieu licht enkele conclusies uit de studie toe: “Hernieuwbare alternatieven als warmtepompen en warmtenetten zullen enkel doorbreken bij een verschuiving van de heffingen van elektriciteit naar fossiele brandstoffen. Ook moet de Vlaamse overheid dringend werk maken van een verbod op stookolieketels, om te vermijden dat bouwheren kiezen voor de meest vervuilende brandstof die geen toekomst meer heeft.”
De 11 maatregelen
Ruimtelijk
• Maak bindende lokale warmtezoneringsplannen op én voer een warmtetoets in voor
natuurlijke vervangingsmomenten als basis voor lokale warmtebeleidsplannen.
• Werk een kader uit voor selectieve uitdoving van aardgas in de bestaande bebouwde
omgeving. Koppel hieraan de gerichte uitrol van duurzame energienetwerken en
warmtetechnologieën op maat van de verschillende buurten in Vlaanderen.
De overheid als facilitator en katalysator
• Activeer en versterk lokale besturen in het opzetten van hun duurzaam warmtebeleid.
• Zet onroerend goed (gebouwen en grondposities) van de overheid in als groene warmtekatalysator.
Technische energieprestatie-eisen
• Voer een gefaseerd verbod op de plaatsing en verkoop van stookolieketels in.
• Implementeer een verplichte energierenovatie van eengezinswoningen (na verkoop) en
de installatie van een renovatiewet voor collectieve woongebouwen in mede-eigendom
via een uitbreiding op de EPB-regelgeving.
• Scherp geleidelijk aan de energie-eisen van de Vlaamse wooncode aan in lijn met de
ambities van het renovatiepact en de groene warmtedoelstellingen.
• Optimaliseer de Vlaamse energieprestatieregelgeving als sturend instrument voor
verduurzaming van de warmtevoorziening van nieuwbouw en bestaand patrimonium.
Financiële incentives
• Voer een CO-heffing op fossiele brandstoffen in die hoog genoeg is om de gewenste
gedragswijziging te veroorzaken.
• Breid het premiestelsel van de distributienetbeheerders in het kader van hun
openbaredienstverplichtingen uit naar warmtenetten en voorzie een trapsgewijs
afbouwpad voor het premiestelsel. Maak eventueel bepaalde premies gebiedsgebonden.
• Optimaliseer de bestaande steunregeling groene warmte, biomethaan en restwarmte.
