Morgen stemmen de Europese lidstaten voor de tweede keer over de hervergunning van glyfosaat. Al 291 wetenschappers, waarvan 132 Belgische, bekritiseren vandaag in een brief aan de Nederlandse en Belgische ministers van Landbouw, Volksgezondheid en Omgeving de tekortkomingen in de risicobeoordeling van de onkruidverdelger. De wetenschappers, afkomstig uit verschillende onderzoeksinstellingen en gezondheidsdisciplines, stellen dat het met de huidige procedure onmogelijk te bepalen is of glyfosaat veilig is.
Op 13 oktober werd op Europees niveau gestemd over de hervergunning van glyfosaat. Het voorstel van de Europese Commissie om de onkruidverdelger nog tien jaar langer te gebruiken, behaalde geen gekwalificeerde meerderheid. Onder meer België, vertegenwoordigd door minister Clarinval, en Nederland onthielden zich bij de stemming. Op donderdag 16 november vindt daarom een tweede stemming plaats.
De brief stelt dat onafhankelijk en recent onderzoek momenteel niet ernstig in rekening wordt gebracht bij de risicobeoordeling van glyfosaat en andere chemische stoffen. De wetenschappers bekritiseren dat vooral studies aangebracht door de industrie worden meegenomen, en uitermate relevante en onafhankelijke studies, zoals over het mogelijk verband tussen Parkinson en het gebruik van glyfosaat, niet in rekening worden gebracht.
Verouderd toetsingskader onderschat impact op mens en omgeving
EFSA, het Europees Voedselveiligheidsagentschap, geeft wetenschappelijk advies aan de Europese Commissie inzake de risico’s van pesticiden. De wetenschappers wijzen op het verouderd beoordelingskader van EFSA. EFSA kijkt bijvoorbeeld enkel naar zichtbare effecten op de motoriek of het gedrag van proefdieren. Deze zichtbare effecten ontstaan echter pas in een laat stadium, wanneer er bijvoorbeeld in het geval van Parkinson al uitgebreide schade in de hersenen is opgetreden.
In de modellen gebruikt door EFSA wordt enkel de blootstelling van een stof via voeding en water meegenomen. Dit terwijl tal van studies aantonen dat glyfosaat en andere stoffen zich over lange afstanden verplaatsen en accumuleren in bijvoorbeeld huisstof, en het lichaam via de huid en ademhaling binnendringt. Bovendien wordt glyfosaat in onkruidverdelgers steeds gemixt met andere stoffen, die hun werking vaak versterken. Het toetsingskader houdt geen rekening met de effecten van die cocktails.
"Men kan niet simpelweg blijven beweren dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor het verband tussen glyfosaat en de ziekte van Parkinson; er is te veel onderzoek dat in die richting wijst en dat zou moeten aanleiding geven tot een verbod op gebruik van het middel”, zegt prof. dr. Patrick Santens, neuroloog gespecialiseerd in neurodegeneratieve aandoeningen aan UGent en UZ Gent.
De brief kaart ook aan dat oxidatieve stress, een erkend mechanisme dat onder meer tot kanker kan leiden, niet werd meegenomen in de risicobeoordeling, en dit onterecht leidde tot de classificatie van de stof als niet kankerverwekkend. Ook de alarmerende aanwijzingen dat er een link bestaat tussen het gebruik van glyfosaat en long- en darmgezondheid, en gedragsveranderingen, werd onvoldoende onderzocht. EFSA erkent trouwens zelf dat er kennishiaten zijn met betrekking tot blootstelling aan glyfosaat en verschillende neurodegeneratieve aandoeningen als Parkinson, ALS en Alzheimer, evenals met betrekking tot schadelijke effecten op onze darmen en longen, en carcinogeniteit.
De wetenschappers geven aan dat ook het toetsingskader en de impact van glyfosaat op biodiversiteit een zorgpunt is. Glyfosaat doodt bijvoorbeeld niet enkel planten, maar ook schimmels en bacteriën. Daarmee wordt de bodem, als basis van natuur en landbouwgewassen, aangetast. Ook voor bacteriën in de longen en darmflora van mensen zijn er risico's. Aantasting van de darmflora kan mogelijk ook tot neurodegeneratieve processen leiden.
Brede vraag naar herbeoordeling en ban
De wetenschappers geven aan dat, omwille van ernstige tekortkomingen, het op basis van de risicobeoordeling van EFSA niet mogelijk is te bepalen of glyfosaat veilig is voor mensen en biodiversiteit. Daarom vragen ze de Nederlandse en Belgische ministers om onafhankelijke wetenschap een centrale rol te geven in deze en toekomstige beslissingen. Ook wordt gevraagd werk te maken van betere beoordelingskaders voor bestrijdingsmiddelen, en hiervoor financiële middelen vrij te maken
Eerder dit jaar vroegen ook 50 Belgische middenveldorganisaties, waaronder alle onafhankelijke ziekenfondsen, Kom Op Tegen Kanker en de Vlaamse Parkinsonliga, om een verbod op glyfosaat. Deze week werd ook een brief, ondertekend door 106 Europese middenveldorganisaties aan Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen bezorgd. In de brief wijzen de organisaties onder meer op recent onderzoek dat aantoont dat lage concentraties glyfosaatherbiciden leukemie veroorzaken in jonge ratten. Deze bevindingen en de veelheid aan andere onderzoeken over de risico’s van glyfosaatherbiciden, moeten volgens de organisaties tot een ban van glyfosaat leiden.
