Terwijl Vlaanderen zich naar goede gewoonte komende vrijdag weer door de avondspits zal zweten, komen de federale ministers bijeen om te onderhandelen over de grote fiscale hervorming. Een tip aan deze regering: de minister die de Belgische fileproblematiek oplost, wordt voor altijd vereeuwigd in de politieke hall of fame. Zonder twijfel. Want, voor wie het niet zou weten, fileleed heeft een kostenplaatje van maar liefst minstens €2,3 miljard per jaar (cijfer uit 2019). Terwijl we met ons allen ieder jaar meer tijd verliezen en frustratie winnen, stoten aanschuivende wagens maar liefst anderhalf keer zoveel uit dan als ze de normale snelheid aanhouden. Kortom: files zijn slecht. Voor onze gezondheid, voor de economie, voor het klimaat.
Het wondermiddel om onze wegen filevrij te maken, is nog niet gevonden. Zo leerden we ondertussen de harde lessen van de filewet: meer rijbanen bijbouwen op drukke punten trekt alleen maar meer auto’s aan. Wegen bijbouwen lost ons fileprobleem dus niet op. Het was dan ook hoopgevend dat de eerste fiscale voorstellen van minister Van Peteghem ook proberen om onze mobiliteit te verbeteren met meer creatieve ingrepen, gaande van het goedkoper maken van openbaar vervoer tot het afschaffen van de gratis tankkaart voor privékilometers met de salariswagen.
Dat laatste is cruciaal. Hoewel maar 10% van alle auto’s salariswagens zijn, rijden ze dubbel zoveel kilometers en veroorzaken ze een onevenredig aandeel in de files. Goed voor een ritje van hier tot aan de Taj Mahal, jawel, per wagen. Daar ligt dus een opportuniteit. Zeker als je weet wie met deze wagens rijdt: 8 op de 10 hoge inkomens rijdt vrolijk en bijna gratis rond. Bij mensen met een laag inkomen geniet slechts 1 op de 10 van dit systeem. En toch betalen we allemaal samen €2300 per wagen aan maatschappelijke kosten. Van een sociaal onrechtvaardig en vervuilend systeem gesproken.
Het afschaffen van de salariswagen is een hattrick. Loon en werk stimuleren? Absoluut, als het afschaffen van het extralegaal voordeel van de salariswagen zich vertaalt in een hoger nettoloon. Een eerlijker, eenvoudiger en neutraler systeem? Say no more. De uitstoot beperken? Dubbelcheck. Dit zijn niet toevallig de drie centrale doelstellingen van de fiscale hervorming.
Dat deze maatregel de onderhandelingstafel niet gehaald heeft, is exemplarisch voor het volledige mobiliteitsluik binnen Van Peteghems fiscale hervorming, dat de ambitie mist om het fileleed en vervoersarmoede écht aan te pakken. Het zou nochtans een significant deel van de nodige budgetten vrijmaken om een rechtvaardiger en toegankelijk mobiliteitsbeleid te realiseren.
Een systeem waarin de duurzame manier de makkelijkste en meest voordeligste is. Met frequente, stipte, aangename treinen en bussen die tot laat rijden. Met toegankelijke en eenvoudige deelmobiliteit. Met wegen zonder moordstrookjes. Met meer tijd dankzij filevrije wegen. Maakt een plekje in de geschiedenisboeken een grondige fiscale hervorming, ook voor mobiliteit, misschien wel de politieke moed waard?
