Nu Turkije niet langer Belgisch plastic afval zal verwerken, staat niets ons nog in de weg om zélf een recyclagehub te worden en een circulaire economie - met bijbehorende werkgelegenheid- te installeren. Of toch: als herstel, hergebruik en recyclage fiscaal gestimuleerd worden. Daarvoor kijken we vol verwachting naar de op til zijnde fiscale hervorming van minister Van Peteghem.
Nieuws uit recyclageland
Enkele weken terug besliste Turkije om de import van diverse soorten plastic afval te verbieden. De gevolgen zijn groot: tot voor kort stuurden we massaal Belgisch plastic afval richting Turkije om het daar te laten verwerken. Amper 9% van ons plastic verpakkingsafval wordt in ons eigen land gerecycleerd. Het voordeel van de Turkse ban is dat het de recyclagemarkt voorgoed zal veranderen.
In de toekomst willen we die recyclage graag hier houden. Niet alleen om onze waardeketens kort te houden, maar ook om de recyclagemarkt en dus de circulaire economie te stimuleren. Het grootste probleem blijft echter de prijs van gerecycleerde PET. Nieuwe (“virgin”) plastics zijn -als gevolg van de lage olieprijzen- zo goedkoop dat het gerecycleerde producten uit de markt kan duwen.
Daarnaast is er ook het beperkte aanbod van gerecycleerde producten. Ondanks de Europese als Vlaamse doelstellingen om verpakkingsmateriaal in te zamelen, blijft dat op dit moment beperkt. Gevolg: een stormloop op ingezameld en gerecycleerd verpakkingsmateriaal. En dat zal het de prijs opnieuw opdrijven. Zo dreigen bedrijven hun circulaire ambities niet te kunnen waarmaken. Er moet dus dringend werk gemaakt worden van een eerlijk speelveld tussen gerecycleerde plastics en virgin plastics.
De vraag is nu hoe we die grote shift van een lineaire naar een circulaire economie zullen realiseren.
Recyclage en circulaire maakindustrie
Intussen krijgt de recyclagehub waar de Vlaamse Regering naar streeft, stilaan vorm. Eind vorige maand maakte Renewi bekend ook matrassen te gaan recycleren op Belgische bodem. Eén van de grootste drijfveren om dat tot nu toe niet te doen was de goedkope afvalverbrandingsheffing. Maar perfect recycleerbare materialen verbranden, is pure verspilling en past niet in een circulaire economie. In België alleen zouden we ongeveer 1 miljoen afgedankte matrassen per jaar kunnen verwerken.
Naast de recyclage van kunststoffen is er nog meer aan het bewegen op het vlak van circulaire economie. Vlaanderen Circulair focust in de werkagenda’s circulaire economie onder andere op bouwmaterialen en de maakindustrie. Vooral de creatie van een circulaire maakindustrie, waarin we onze productieketens en waarde hier houden, zal een boost geven aan de werkgelegenheid in onze regio.
Ook de federale regering identificeerde recent enkele paden richting klimaatneutraliteit in 2050. Daaruit bleek het besef dat we hulpbronnen en materialen moeten beperken, dat we moeten omschakelen naar nieuwe businessmodellen, met efficiënter gebruik van materialen en ecodesign.
De vraag is nu hoe we die grote shift van een lineaire naar een circulaire economie zullen realiseren. De prijsverhouding van gerecycleerd materiaal tegenover virgin materiaal is maar één van de knelpunten. We moeten producenten en consumenten alle handvatten geven om te kiezen voor circulair. Een belangrijk handvat zit in de fiscale hervorming die op til is.
Bottom line: we moeten rekening houden met de milieu-impact en de maatschappelijke impact van onze productie.
Tax shift maakt het af
Momenteel werkt minister Van Peteghem aan een fiscale hervorming. Die moet ook wegen op de shift naar een circulaire economie. Zo moeten vervuiling en de consumptie van wegwerpproducten belast worden, en moeten activiteiten die inzetten op het behoud van waarde (herstel, hergebruik, recyclage, dienstverlening) fiscaal interessanter gemaakt worden. Bottom line: we moeten rekening houden met de milieu-impact en de maatschappelijke impact van onze productie.
Het Europese Actieplan voor Circulaire Economie moedigde eerder al de lidstaten aan om economische instrumenten, zoals de belastingheffing, te gebruiken om milieukosten van producten door te rekenen. Niet alleen is deze groene taxshift, richting consumptie en vervuiling noodzakelijk om de klimaatambities waar te maken. Tegelijk kan het lasten op arbeid verlagen.
Via deze tax shift kan de federale regering eindelijk werk maken van eerlijke en duurzame fiscaliteit. Dit wordt ongetwijfeld één van de belangrijkste agendapunten om de klimaatuitdaging aan te pakken en van België een circulaire regio te maken.
Die circulaire economie is arbeidsintensief en zal in België heel wat jobs opleveren. Door een loonlastenverlaging is het dus mogelijk meer mensen een job te bieden. Tegelijk zal de vraag naar hergebruik en recyclage nog stijgen. Zo kan onze circulaire economie volledig van de grond komen. Twee vliegen in één klap.
Een uniek experiment is die fiscale vergroening trouwens al niet meer: onze noorderburen zijn al langer aan de slag met dit idee. Het Nederlands planbureau maakte de voorbije jaren stevig werk van fiscale vergroening en het beprijzen van milieuschade. De organisatie Ex Tax zet al geruime tijd het idee van een circulaire tax shift op de agenda in Nederland (en Europa).
