Het overvloedig gebruik van pesticiden zet de beschikbaarheid en prijs van ons drinkwater onder druk, schrijven Heleen De Smet (Bond Beter Leefmilieu), Yacine Ryckebusch (Velt), Bart Vanwildemeersch (West-Vlaamse Milieufederatie).
In Spanje lijden 161 dorpen aan een drinkwatertekort. Er stroomt nog water uit de kraan, maar het is te giftig om te drinken. De oorzaak? Het overdadig gebruik van risicovolle pesticiden door de intensieve landbouw.
Het lijkt een ver-van-ons-bed-show, maar ook in Vlaanderen staat de drinkwaterproductie onder druk. Ook hier laten pesticiden hun giftige sporen na: recente metingen van VMM en De Watergroep tonen aan dat de hoge aanwezigheid van actieve stoffen uit pesticiden, zoals bentazon, de drinkwaterproductie in West-Vlaamse Blankaart opnieuw bedreigt.
Krijgen we ons water nog gewassen?
Er is geen reden tot paniek: ons kraanwater is veilig, maar achter de schermen woedt een titanenstrijd om het zo te houden. Er stroomt een heel gamma aan pesticiden door onze waterlopen. Zo is in meer dan 80% van de metingen van oppervlaktewater voor drinkwaterproductie te veel glyfosaat gevonden. Ook metaldehyde, een stof die gebruikt wordt in slakkenkorrels, overschrijdt op meerdere plaatsen de norm. Dat is problematisch aangezien deze erg moeilijk te verwijderen is. Alleen aangepaste behandelingen kunnen dit rechttrekken. Die extra zuiveringskosten betaalt niet de vervuiler, maar u en ik, via de stijgende waterfactuur.
In sommige gevallen raakt het water in die mate vervuild dat het simpelweg niet meer bruikbaar is. Wat volgt, is een tijdelijke innamestop. Net zo min een vergezocht scenario: in winningen zoals de De Blankaart en Kluizen, Bertem, Berlare-Zele en Montenaken is dit al een realiteit. Vlaanderen is bovendien extra kwetsbaar omdat we kleine grondwatervoorraden per capita hebben.
Wat er niet inkomt, hoef je niet te zuiveren
Helaas blijft het stil over alle inspanningen die moeten gebeuren om ons drinkwater veilig te houden. Hebben burgers, die opdraaien voor de extra kosten, dan geen recht op transparantie? Dit kan de zoektocht naar oplossingen enkel verbeteren.
In het voorstel tot nieuw Vlaams pesticidenplan, dat na de zomer ter goedkeuring voorligt, is de bescherming van onze drinkwaterbronnen nauwelijks een thema. De ambitie van minister van Omgeving Zuhal Demir reikt voorlopig niet verder dan de zaken in kaart brengen. Ook federaal, onder het toeziend oog van minister van Landbouw Clarinval, krijgen risicovolle stoffen nog te gemakkelijk een toelating.
Laten we de strijd aanbinden bij de bron: in de gebieden waar ons drinkwater wordt gewonnen. Laten we daar het gebruik van pesticiden minimaliseren of zelfs volledig verbieden. Een efficiëntere bescherming van bufferzones, geschaduwd door financiële steun voor landbouwers richting pesticidenvrije landbouw, een verbod voor stoffen die amper uit het water te zuiveren zijn en een stevigere wetgeving rond drainages, kunnen het probleem aanpakken.
We kunnen ons geen België voorstellen waarin betaalbaar en veilig drinkbaar water geen zekerheid meer is. Onze watervoorraden kunnen geen open riool blijven. Aan de minister om de kans te grijpen met het aankomende Vlaamse pesticidenplan.
