Milieuorganisaties Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace België trekken samen met milieuactivist Thomas Goorden en burgerbeweging Grondrecht opnieuw naar de Raad van State om het hervatte grondverzet voor Oosterweel in met PFAS-vervuilde grond aan te vechten (1). De werken werden begin vorige week hervat, ook al zijn tal van problemen met gehanteerde bodemnormen, milieu-impact, gezondheidsimpact, impact op sanering en aansprakelijkheid nog altijd niet opgelost.
Het grondverzet voor de Oosterweelwerken werd eind 2021 onmogelijk gemaakt na een arrest van de Raad van State in een urgente procedure aangespannen door de coalitie van milieuorganisaties en burgers. In de afgelopen weken ging de coalitie in gesprek met bouwheer Lantis, bevoegde ministers Demir en Peeters en PFAS-coördinator Karl Vrancken. Ondanks open gesprekken verandert er fundamenteel weinig aan de huidige aanpak van Lantis.
“De aanpak van de werf blijft erg problematisch. Zo schiet het gehanteerde normenkader nog steeds tekort. De 70µg-norm is deels vervangen door 47µg, maar de berekening daarvan is dubieus”, zegt Tycho Van Hauwaert van Bond Beter Leefmilieu. “Ook wordt geen rekening gehouden met de milieu-impact op grond- en oppervlaktewater en is geen ecotoxicologische risico-analyse gemaakt voor de werken. Voor zo’n werf, gelegen in en naast woon- en natuurgebied, is dat onaanvaardbaar.
Juristen wezen al op het reëel risico dat de Oosterweelwerken in PFAS-vervuilde grond de aansprakelijkheid van vervuiler 3M naar de belastingbetaler dreigt te verschuiven.
Omwonenden bij Grondrecht vrezen dat de Oosterweelwerken met de huidige aanpak de PFAS-vervuiling verder zullen blijven verspreiden én dat ze een snelle en grondige sanering van hun vervuilde leefomgeving verhinderen. “Wij krijgen weinig garanties over de opkuis van de vervuiling in onze buurt, terwijl hemel en aarde wordt bewogen om de Oosterweelwerken te kunnen voortzetten. We vrezen dat deze aanpak de sanering op de lange baan schuift en moeilijker of zelfs onmogelijk maakt. Is het zo vreemd dat omwonenden en milieuorganisaties eerst garanties eisen over een geloofwaardig saneringsplan en normenkader vooraleer de Oosterweel-bulldozers voortrazen?”, zegt Jonas Vernimmen van Grondrecht. “Wij staan echt niet te springen om opnieuw naar de rechter te stappen, maar men laat ons geen andere keuze. We legden nochtans onze belangrijkste verwachtingen - zoals een waterdicht saneringsplan voor de gehele vervuilde leefomgeving alvorens verder te graven - zeer transparant op tafel bij de ministers.”
Uit een onthutsende reconstructie door Knack en het journalistieke collectief The Investigative Desk (9/3) bleek hoe de overheid en Lantis al in 2017 wisten dat de werken en sanering elkaar in de weg kunnen staan. Oosterweel kreeg voorrang en de PFOS-vervuiling werd toegedekt.
“Het blijft schokkend vast te stellen hoe de Vlaamse regering in dit dossier steevast de belangen van Lantis en Oosterweel behartigt. Terwijl ze de kant van omwonenden zou moeten kiezen door voorrang te geven aan sanering en PFAS-vervuiler 3M aansprakelijk moet houden”, zegt milieuactivist Thomas Goorden.
Juristen wezen al op het reëel risico dat de Oosterweelwerken in PFAS-vervuilde grond de aansprakelijkheid van vervuiler 3M - voor de sanering maar ook voor schadevergoedingen aan omwonenden of lokale bedrijven - naar de belastingbetaler dreigt te verschuiven. “De Vlaamse regering doorkruist hier eigenhandig de heldere bepalingen die stellen dat de ‘vervuiler betaalt’. Dat kunnen we als milieubeweging simpelweg niet aanvaarden”, besluit Joeri Thijs, woordvoerder van Greenpeace België.
Noten:
- De vordering tot schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid (UDN) en beroep tot nietigverklaring die op maandag 14 maart werd neergelegd bij de Raad van State bevat drie voorname bezwaren bij de Technische Verslagen (en hun conformverklaring door vzw Grondbank). Bouwheer Lantis diende deze nieuwe technische verslagen in om de grondwerken voor Oosterweel te hervatten in de kadastrale zones ‘Linkeroever’ en ‘Oosterweelverbinding Scheldetunnel en aansluiting Linkeroever’, nadat de Raad van State die schorste (arrest nr. 252.567 van 29 december 2021) op verzoek van de coalitie die ook deze procedure aanspant. De drie bezwaren samengevat:
- Volgens de milieurichtlijnen moeten normen inzake grondverzet bij niet-genormeerde parameters veilig zijn voor het beoogde gebruik en voldoende wetenschappelijk onderbouwd, zowel humaan- als ecotoxicologisch. Aangetoond wordt hoe de normen allerlei humaantoxicologische of ecotoxicologische risico’s moedwillig negeren en daardoor zonder meer onveilig zijn. Het normenkader werd op maat van bouwheer Lantis geschreven, niet in functie van gezondheids- en milieuimpact.
Dit vormt dus een onwettig toetsingskader voor niet-genormeerde parameters (PFAS) en daarmee een schending van het Vlaamse bodemdecreet (Vlarebo 2008) alsook een schending van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, meer bepaald, het redelijkheids-, zorgvuldigheids- en motiveringsbeginsel; - Bij het bepalen van bodemnormen werd eveneens geen rekening gehouden met de verdere verspreiding naar de bredere omgeving (onder andere via uitloging) van deze zeer toxische en mobiele stoffen.
Dit vormt een bredere schending van het Vlaams bodemdecreet en o.a het voorzorgs- en stand-still beginsel; - De sanering van de Oosterweelgronden blijkt pas aan de orde te komen wanneer de Oosterweel-werken achter de rug zijn. Dat zou pas over vele jaren zijn, wat gezien de situatie rond 3M compleet onaanvaardbaar is. Het is bovendien niet uitgesloten dat sanering dan (deels) niet meer mogelijk of wenselijk wordt geacht. Erger nog, er bestaat een zeer reële kans dat 3M haar saneringsplicht en aansprakelijkheid ontloopt door deze aanpak. Bovendien vormt elk uitstel van sanering van deze gronden een bijkomend risico voor mens en milieu.
Het huidige grondverzet doorkruist op manifest onwettige wijze een (latere) bodemsanering en de regelgeving inzake afvalstoffen.
- Volgens de milieurichtlijnen moeten normen inzake grondverzet bij niet-genormeerde parameters veilig zijn voor het beoogde gebruik en voldoende wetenschappelijk onderbouwd, zowel humaan- als ecotoxicologisch. Aangetoond wordt hoe de normen allerlei humaantoxicologische of ecotoxicologische risico’s moedwillig negeren en daardoor zonder meer onveilig zijn. Het normenkader werd op maat van bouwheer Lantis geschreven, niet in functie van gezondheids- en milieuimpact.
