Mondiale crisissen brengen altijd het strategische belang van voeding naar voor. De prioriteit? Genoeg voeding voor iedereen. Verspilling is dus meer dan ooit uit den boze. Zowel burgers als de overheid hebben hierin een belangrijke rol te vervullen.
Deze crisis loopt als een schokgolf doorheen ons voedingslandschap. Voor de lockdown aten we op school, onderweg of op restaurant. Nu serveren we alles aan de eigen keukentafel. Deze plotse shift heeft een dubbel effect. De supermarktketens moeten plots het hele land van voeding voorzien. Dat is voor hen een enorme uitdaging. Deels door onze onnodige hamsterdrang, maar ook het aanpassen van logistieke ketens vraagt tijd.
In de horeca en bij producenten ontstaan daarentegen overschotten. De restaurants hebben volle frigo’s en diepvriezen. Producenten kreunen dan weer onder een gewijzigde vraag met opstapelende voorraden tot gevolg. Denk maar aan de asperges die momenteel groeien als kool of aardappelen bestemd voor diepvriesfrieten. Normaal vinden deze gretig hun weg naar restaurants, vandaag liggen ze troosteloos te wachten op een afnemer. Als ze al geoogst raken. In België alleen wacht voor minstens 750.000 ton aardappels een roemloze vernietiging. En dat terwijl ook zonder crisis 30 procent van onze voeding in de vuilnisbak belandt.
Maak lijstjes
Niet alleen op de velden en in de frigo’s dreigt er verspilling. Een grote verantwoordelijkheid ligt bij de huishoudens. In Vlaanderen zorgen zij onder normale omstandigheden voor maar liefst 25 procent van de verspilling. Vandaag de dag is dat vast nog een stuk meer. We hamsterden de voorraadkasten vol, als we niet oppassen belandt een deel daarvan ongetwijfeld in de vuilbak. Door een verschuiving richting take-away en voorgemaakte maaltijden hebben we bovendien verleerd hoe we voeding goed kunnen bewaren en klaarmaken. Nu we weer massaal zelf kokkerellen, gaat daarbij meer verloren.
Gelukkig is dit vrij eenvoudig op te lossen. Net zoals bij het tegengaan van de verspreiding van het virus, kan je als individu met een paar belangrijke checks voedselverspilling helpen tegengaan. Plan je maaltijden op voorhand en maak boodschappenlijstjes. Zo koop je enkel wat je nodig hebt. Een goede indeling van je frigo zorgt er dan weer voor dat je eten langer vers blijft. Of bel eens naar de grootmoeder, zij weet vast wel hoe je van die restjes een lekkere omelet maakt.
Werk aan de winkel
Ook onze overheid gaat niet vrijuit. Zij moeten snel en doordacht maatregelen nemen om de overschotten te beperken. Het grootste knelpunt vandaag lijkt het tekort aan arbeidskrachten in de landbouw. Seizoensarbeiders blijven momenteel weg uit uit angst na gedane arbeid niet naar hun thuisland terug te kunnen keren door de gesloten. De overheid moet tewerkstelling in de primaire sector daarom op alle mogelijke manieren stimuleren. Bijvoorbeeld door mogelijk te maken dat tijdelijk werklozen verdienen bovenop hun uitkering. Of door coronatests te verzekeren voor seizoensarbeiders die de grens over willen.
Sectoren die momenteel met overschotten kampen verdienen een ondersteuning in het vinden van nieuwe afzetmarkten. Het stimuleren van de korte keten en hoeveverkoop biedt mogelijkheden. Ook e-commerce bedrijven inzetten en hen aanmoedigen om voeding voorrang te geven via hun verkoopkanalen kan helpen. China deed het ons al voor.
Om de logistiek te ondersteunen maakte de Europese Unie reeds werk van ‘green lanes’. Snelle grensovergangen voor goederen. Het is aan de overheid om te monitoren of deze maatregelen voldoende zijn en of er elders in de keten logistieke problemen optreden.
Een laatste verantwoordelijkheid ligt bij het ondersteunen van de werkzekerheid in de hele voedingsketen, van boer tot winkelmedewerker. Hier is het uitdelen van bescherming en tests essentieel om de uitval door ziekte te beperken. De werknemers in de voedingssector werken extra in moeilijke omstandigheden. Zij geven ons, zelfs in onzekere tijden als vandaag, een goed gevulde maag.