Een verbod is goed voor vrede en klimaat, én brengt onze energiebevoorrading niet in gevaar. Niet in Europa en niet in de wereld.
De EU heeft nog 12 dagen om een akkoord te vinden over de inclusie van een verbod op overslagdiensten voor Russisch gas in het 14de sanctiepakket tegen Rusland. Na deze deadline begint het Hongaars voorzitterschap, wat in de praktijk neerkomt op een impasse van 6 maanden. Het getalm van de Europese leiders valt te verklaren door de mythes die de ronde doen over de impact van zo’n verbod. Een nieuwe kwantitatieve studie van Bond Beter Leefmilieu concludeert echter dat een verbod een no-brainer is: het zou het Kremlin en bevriende oligarchen jaarlijks €687 miljoen aan inkomsten ontzeggen, terwijl de Europese bevoorradingszekerheid gegarandeerd blijft. Op de koop toe betekent de maatregel een enorme klimaatwinst: er wordt net zoveel CO2 vermeden als Hongarije jaarlijks uitstoot.
Europa Medeplichtig
Meer dan twee jaar sinds de oorlog begon, stroomt Russisch vloeibaar gas (lng) nog steeds rijkelijk door de Europese havens. Minder bekend is dat 23% van deze lng niet geïmporteerd, maar overgeslagen wordt richting Oost-Aziatisch markten. Deze overslagdiensten – het overhevelen van lng van dure en schaarse ijsbrekerschepen naar conventionele lng-carriers – in Europese havens openen voor Rusland namelijk de poort naar afzetmarkten buiten Europa. In het kort: zonder deze diensten kan Rusland veel minder lng exporteren, laat staan zijn plannen waarmaken om de lng-export tegen 2030 te verviervoudigen.
Tussen de inval in Oekraïne en het einde van 2023 brachten Belgische, Franse en Spaanse lng-overslagdiensten het Kremlin en bevriende oligarchen al €3,4 miljard op in belastingen en dividenden. Zo wordt de Russische oorlogsmachine onrechtstreeks gefinancierd door de EU.
Vijf voor twaalf in Brussel
Vandaag zitten de lidstaten opnieuw samen in Brussel om zich te buigen over de inclusie van een verbod op overslagdiensten voor Russisch gas in het 14e sanctiepakket. Er zit haast achter: binnen 12 dagen loopt het Belgisch Europees voorzitterschap af. Hongarije, dat de fakkel overneemt, heeft al aangegeven dat sancties tegen Russisch lng niet op de agenda zullen staan.
De afgelopen maanden zaaiden bedrijven als het Franse TotalEnergies en het Belgische Fluxys – beiden betrokken bij de Russische lng-handel – herhaaldelijk twijfel over de doeltreffendheid en reële kosten van een Europees verbod op overslagdiensten voor Russisch gas. Door deze pogingen om hun commerciële belangen te vrijwaren, dreigt de EU nu de deadline voor het 14e sanctiepakket te missen. Met een uitgebreide kwantitatieve studie schept Bond Beter Leefmilieu nu duidelijkheid over de impact en implicaties van zo’n Europees verbod.
Gasmythes doorprikt
Enkele hardnekkig gepromote mythes bemoeilijken een Europees verbod op overslagdiensten voor Russisch lng: “Het zal de EU meer pijn doen dan Rusland”, “Het zal voor een nieuwe energiecrisis zorgen” en “Onze bevoorradingszekerheid komt in het gedrang”. Deze worden stuk voor stuk cijfermatig weerlegd in de conclusies van het rapport, dat daarbij de enorme klimaatwinsten van zo’n verbod onderstreept.
De 4 hoofdbevindingen van de Bond Beter Leefmilieu-studie zijn:
- Een EU-verbod op overslagdiensten voor Russisch lng zou het Kremlin en geallieerde oligarchen jaarlijks €687 miljoen inkomsten ontzeggen.
- Een verbod heeft een verwaarloosbare impact op de energiebevoorradingszekerheid van de EU. De weinige volumes overgeslagen lng die effectief bestemd zijn voor de EU, vertegenwoordigen minder dan 0,3% van de totale EU-gasvraag.
- Een verbod zal geen prijsstijging veroorzaken, niet in de EU en niet globaal. Analisten voorzien namelijk dat de vraag naar lng de komende jaren sterk daalt, terwijl in 2024 en 2025 een overvloed aan nieuwe lng-projecten operationeel wordt.
- Een verbod vermindert de jaarlijkse broeikasgasuitstoot met 41,8 miljoen ton CO2-equivalent, vergelijkbaar met de jaarlijkse CO2-uitstoot van Hongarije. Op de lange termijn kan deze uitstootreductie oplopen tot het tienvoudige, doordat een verbod geplande Arctische lng-projecten onrendabel maakt.
To ban or not ban, is it even a question?
In haar REPowerEU-plan ambieert de EU om tegen 2027 de import van Russisch gas uit te faseren. Uit het BBL-rapport blijkt dat zo'n toekomstig verbod pas echt doeltreffend wordt als de overslag reeds verboden is.
“Een EU-verbod op overslagdiensten voor Russische lng is een no-brainer voor vrede en klimaat,” zegt Angelos Koutsis, beleidsexpert energie bij Bond Beter Leefmilieu. “Met één maatregel snijden we de Russische toegang tot internationale markten bijna volledig af. Een verbod zorgt voor een gigantische klimaatwinst, ter grootte van de jaarlijkse CO2-uitstoot van Hongarije. Doordat nieuwe lng-projecten in het Noordpoolgebied onrendabel worden, kan de klimaatwinst van dit verbod op lange termijn oplopen tot het tienvoudige van deze onmiddellijke reductie.”
Lees de studie hier. Bond Beter Leefmilieu dankt Vredesactie, Urgewald en CREA voor hun bijdragen.
