Vlaanderen klopt zich op de borst dat het klimaatplan goed onderbouwd is, maar voor mobiliteit is dat absoluut niet het geval. Het is bijzonder pijnlijk dat men de zwartepiet doorschuift en doodleuk de federale regering vraagt het op te lossen.
Uit de tweede editie van de Barometer Elektrisch Autorijden van Bond Beter Leefmilieu blijkt dat elektrisch rijden betaalbaarder wordt en dat de laadinfrastructuur voorlopig goed volgt. Maar wat de uitfasering van verbrandingsmotoren betreft, geeft de Vlaamse Regering niet thuis. Nochtans heeft ze de ambitie om vanaf 2029 de verkoop van nieuwe verbrandingsmotoren te verbieden “Hoe gaat ze die doelstelling realiseren? Belofte maakt schuld. De sector en de burger hebben recht op duidelijkheid.”
De Vlaamse Regering heeft de duidelijke doelstelling om vanaf 2029 de verkoop van nieuwe wagens met verbrandingsmotoren te verbieden. De Barometer Elektrisch Autorijden toetst deze doelstelling af aan de hand van vijf cruciale parameters: de betaalbaarheid en het marktaandeel van elektrische wagens, het aantal en de spreiding van de laadpalen en de uitfasering van fossiele wagens. Bond Beter Leefmilieu (BBL) publiceert vandaag de tweede editie van deze barometer, op basis van onderzoek door Transport & Mobility Leuven.
Elektrische wagens worden betaalbaarder
De onderzoekers vergeleken de totale kostprijs van een 70-tal batterij-elektrische modellen met gelijkaardige benzinemodellen, met behulp van de TCO-tool van de Vlaamse overheid. Hieruit blijkt dat de elektrische modellen in segment C (compacte middenklasse) gemiddeld, over de hele levensduur, 1% goedkoper zijn dan de benzinevarianten. Elektrisch rijden kost gemiddeld € 7.120 per jaar, bij rijden op benzine is dat € 7.170 €. Bij de SUV’s is de kostprijs gelijk. In het goedkopere B-segment is elektrisch rijden nog 10% duurder, wat echter een stuk beter is dan wat de eerste editie van de barometer aangaf in september 2023: de torenhoge energieprijzen maakte thuisladen toen bijna dubbel zo duur als nu, van €0.58/kWh naar €0.35/kWh.
Belangrijk: deze berekeningen negeren de premie van minister Lydia Peeters voor elektrische wagens, die enkel geldt voor 2024 en waarvoor het budget mogelijk al op is. Mét premie oogt het plaatje nog positiever: de elektrische modellen in het C-segment worden 4% goedkoper dan de benzinevariant. Binnen het B-segment is elektrisch rijden zelfs met premie nog steeds 5% duurder dan rijden op benzine. Per segment zijn dan één derde tot bijna twee derde van de combinaties voordelig voor het elektrische model. De onderzoekers keken bewust enkel naar deze segmenten omdat ze populair zijn als privéwagen, in tegenstelling tot de bedrijfswagens die vaak tot een duurder segment behoren.
Geld uitdelen aan de middenklasse verkleint draagvlak
BBL roept op om via de voertuigfiscaliteit en een groene taxshift elektrisch rijden structureel goedkoper te maken dan fossiel. “Elke nieuwe fossiele wagen brengt ons verder van onze lucht- en klimaatdoelstellingen. Maar om elektrisch rijden te laten doorbreken op de particuliere markt, moet het structureel goedkoper zijn dan fossiel rijden. Dat kan perfect via een hervorming van de voertuigfiscaliteit, die ook onderscheid moet maken tussen lichte en zware elektrische wagens. Via sociaal leasen voor elektrische wagens kunnen ook lage inkomens mee op de kar. Maar eenmalig geld uitdelen aan de middenklasse, is slecht jojobeleid. Het heeft een belangrijk Mattheüseffect — voor lage inkomens blijft de aankoop te duur — en er is niet onderzocht of het effectief tot additionele elektrische wagens leidt.” zegt Naomi Cambien, beleidsmedewerker mobiliteit bij BBL.
Geen versnipperde uitrol, maar laadpleinen
Het aantal laadpalen is de enige parameter waarvoor de barometer groen kleurt: de laadinfrastructuur volgt de opmars van elektrische wagens goed. In maart 2024 stonden er in totaal zo’n 34.000 (semi-)publieke laadpunten in Vlaanderen, goed voor bijna 1 gigawatt aan laadcapaciteit. Zo zijn de Europese doelstellingen voor 2025 reeds bereikt. Hoewel verbetering zichtbaar is, blijft de spreiding van de laadpalen een aandachtspunt: 138 gemeenten hebben minder dan één publiek laadpunt per 1000 inwoners. In de eerste editie van de Barometer waren dit nog 186 gemeenten.
“We zien dat de laadpalen voorlopig goed kunnen volgen, maar een enorme versnelling blijft nodig tegen 2030. We roepen op om hierbij ook in te zetten op slimme laadpleinen: meer laadpalen voor één netaansluiting, een lagere netbelasting via meer slimme sturingsmogelijkheden en een minder rommelige ruimtelijke indeling.” zegt Naomi Cambien.
Belofte maakt schuld
Er blijven echter veel onduidelijkheden over het verbod op nieuwe fossiele wagens vanaf 2029. Hoewel deze maatregel in het Vlaams Energie- en Klimaatplan staat, en zo op papier voor belangrijke emissiereducties zorgt, komt hier in de praktijk niets van in huis. Recent riep het Federaal Planbureau nog op om meer aandacht te besteden aan de elektrificatie van het wagenpark.
“Vlaanderen klopt zich op de borst dat het klimaatplan goed onderbouwd is, maar voor mobiliteit is dat absoluut niet het geval. Het is bijzonder pijnlijk dat men de zwartepiet doorschuift en doodleuk de federale regering vraagt het op te lossen. Zo werkt het niet. Belofte maakt schuld. De sector en de burger hebben recht op duidelijkheid over hoe de Vlaamse doelstelling gerealiseerd zal worden. De Vlaamse regering kan dit zélf doen, bijvoorbeeld door een grondige hervorming van de verkeersfiscaliteit op te nemen in het volgende regeerakkoord. Op dit moment is maar 1% van de Vlaamse privéwagenpark elektrisch; de volgende regering mag dus flink op het gaspedaal gaan staan.” zegt Naomi Cambien.
BBL onderstreept dat om mobiliteit duurzaam te maken, er in de eerste plaats minder wagens moeten rijden, dankzij veilige wandel- en fietsinfrastructuur, betrouwbaar openbaar vervoer en deelmobiliteit. Voor de resterende wagens is elektrificatie wel cruciaal om onze klimaatdoelstellingen en propere lucht te realiseren.
Bekijk hier de barometer en hier het rapport van Transport & Mobility Leuven.
