Om schade door vogels aan gewassen te voorkomen, gebruiken sommige landbouwers zogenaamde vogelschrikkanonnen. Die kanonnen produceren met korte tussenpozen enorme knallen om de ongewenste vogels weg te jagen. Dit is vaak enorm hinderlijk, is schadelijk voor de gezondheid en verstoort de rust op het platteland. Bovendien kan sterk getwijfeld worden aan de effectiviteit van deze vogelkanonnen. Heel wat vogelsoorten laten zich immers niet afschrikken door dergelijke kanonnen of raken er snel aan gewend. Er zijn trouwens verschillende milieuvriendelijke en niet-hinderlijke alternatieven om ongewenste vogels weg te houden. Daarom vraagt de milieubeweging dat er een Vlaams verbod wordt ingevoerd op het gebruik van veldkanonnen en dat de alternatieven worden gestimuleerd. In afwachting kunnen gemeenten zelf een politieverordening goedkeuren die het gebruik verbiedt of minstens sterk aan banden legt.
Om wildschade aan landbouwgewassen te voorkomen worden op nogal wat plaatsen in Vlaanderen veldkanonnen ingezet. Dat is onder meer het geval in de regio rond Roeselare (voor de bloemkoolteelt) en in de fruitteelt in het Limburgse en het Waasland. Deze gas- of luchtdrukkanonnen produceren met een tussenpoos van enkele minuten harde knallen vaak van meer dan 100 decibel - om vogels weg te jagen. Deze regelmatige kanonschoten zijn echter bijzonder hinderlijk voor mens en milieu. Zo hebben verschillende studies reeds aangetoond dat geluidshinder en zeker repetitief impulslawaai - de oorzaak is van onder meer verhoogde stress, een stijging van de bloeddruk, concentratieverlies bij kinderen, slapeloosheid en een toenemende prikkelbaarheid. Volgens een bericht in de “Weekbode” zou op 31 juli in Meulebeke zelfs een paardrijdster om het leven gekomen zijn door een veldkanon, omdat haar paard hevig schrok van het lawaai van een veldkanon, waarna het slachtoffer zwaar ten val kwam.
Niet efficiënt
In tegenstelling tot wat misschien verwacht zou worden, is het bijzonder twijfelachtig of deze vogelkanonnen sowieso wel het verwachte resultaat opleveren. Verschillende vogelsoorten zoals kraaien, roeken en duiven laten zich niet wegjagen door vogelkanonnen of geraken er snel aan gewend. Andere vogelsoorten, zoals roofvogels (sperwers, haviken,...) of zangvogels verlaten dan weer wel hun nest om op zoek te gaan naar rustiger oorden.
Redenen te over dus om deze veldkanonnen niet meer te gebruiken. Bovendien bestaan er zeer efficiënte alternatieven om wildschade te voorkomen. Best van al kan men de natuur zélf haar werk laten doen, door de gelegenheid van natuurlijke vijanden zoals buizerds, torenvalken of uilen te verbeteren. Ook is het mogelijk om de natuur na te bootsen. Zo zijn er nu reeds apparaten op de markt die roofvogelgeluiden nabootsen om ongewenste gasten weg te jagen. Een ander alternatief zijn de alom bekende vogelverschrikkers, waarvan er ondertussen ook meer geavanceerde exemplaren bestaan, de zogenaamde “scary man” (een pop die zichzelf opblaast). Nog andere mogelijkheden die hun nut reeds bewezen hebben zijn linten, met ogen beschilderde "strandballen" (de “scary eyes”), ballonnen gevuld met helium, reflexpiramides of bewegende luchtzakken. Deze alternatieven worden reeds op verschillende plaatsen toegepast en blijken ook duidelijk te werken. Zo heeft een kweker uit Roeselare sinds hij bewegende PMD-zakken gebruikt nog geen duif op het veld gezien, het jaar daarvoor vlogen de duiven bij iedere kanonknal op om daarna onmiddellijk weer te landen. Een ander voorbeeld: de vzw Vogelbescherming Vlaanderen bevestigde op een zendmast in Herk-de-Stad op het terrein van een carrosseriebedrijf enkele “scary eyes”, omdat het bedrijf geplaagd werd door honderden spreeuwen. Nadat de ballen werden opgehangen hebben de spreeuwen zich nooit meer laten zien. Er zijn dus tal van mens- en milieuvriendelijke alternatieven die bovendien dag en nacht werken zonder iemand te storen! Voor alle duidelijkheid willen we er nog op wijzen dat de jacht op vogels voor de milieubeweging uiteraard géén milieuvriendelijk alternatief is.
Milieubeweging vraagt Vlaams verbod
Omdat vogelkanonnen schadelijk zijn voor mens en milieu én omdat er efficiënte alternatieven voor bestaan, vraagt Bond Beter Leefmilieu dat er op Vlaams niveau een totaalverbod wordt ingevoerd. Door dit verbod op Vlaams niveau in te voeren is ook iedereen gelijk voor de wet. Nu bepaalt elke gemeente zelf waar en wanneer veldkanonnen gebruikt mogen worden, waardoor in de ene gemeente altijd en overal geschoten mag worden, terwijl in andere gemeenten bepaalde beperkingen worden opgelegd. Het gebruik van veldkanonnen kan door minister Dua verboden worden via de VLAREM-wetgeving (Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning), welke momenteel trouwens in herziening gesteld wordt. Dit verbod kan gepaard gaan met het promoten en eventueel subsidiëren van alternatieve maar mensvriendelijke afschrikmiddelen.
In afwachting van een Vlaams verbod op het gebruik van vogelkanonnen kunnen gemeentebesturen zelf reeds de nodige stappen zetten. Zo kan in een gemeentelijke politieverordening het gebruik van vogelkanonnen verboden worden of kan het gebruik ervan minstens onderworpen worden aan een aantal voorwaarden. Mogelijke beperkingen zijn bijvoorbeeld:
- enkel na aanvraag bij de burgemeester of de bevoegde schepen
- geen gebruik van kanonnen tijdens weekends en feestdage
- enkel tussen 9.00 uur en 19.00 uur
- voor een maximumduur van 8 dagen
- maximum één knal om het kwartier
- Beperking van het geluidsniveau tot 45 decibel (wettelijke norm Vlarem II)
- Minimum 500meter afstand ten opzichte van woningen en minimum 200 meter ten opzichte van de openbare weg
In afwachting van een totaalverbod kan een gemeente eveneens milieuvriendelijke alternatieven promoten of een subsidiereglement uitwerken. Tenslotte kan een gemeente of een plaatselijke vereniging creatieve en ludieke acties opzetten, zoals de organisatie van een vogelschrikwedstrijd of - in samenwerking met de plaatselijke scholen het ontwerpen van vogelverschrikkers. De rust op het platteland en het imago van de landbouw zullen er dan sterk op vooruitgaan!
Informatie over concrete voorbeelden en alternatieven is beschikbaar op BBL. Geïnteresseerde gemeentebesturen, gemeenteraadsleden of verenigingen kunnen op BBL een type-politieverordening opvragen.
Persbericht Bond Beter Leefmilieu