Steden hebben te weinig oog voor duurzame logistiek, en dat is onterecht

Steeds meer Vlaamse steden maken werk van een leefbare binnenstad. Daarbij hebben ze oog voor bereikbaarheid, veiligheid en luchtkwaliteit. De vervoersstromen die gepaard gaan met de stedelijke logistiek, worden daarbij meestal vergeten. En dat is ten onrechte zo, want de te behalen milieuwinst is niet gering. 

Buitenlands onderzoek leert dat stedelijke logistiek buitenproportioneel bijdraagt aan vervuiling. Waar deze sector 10 tot 20 procent van de voertuigkilometers voor zijn rekening neemt, staat ze wel in voor minstens 25 procent van de CO2-uitstoot van het stedelijk transport en voor 30 tot 50 procent van de andere emissies (stikstof en fijn stof). Bovendien groeit deze sector, breiden onze steden steeds verder uit en liggen de verwachtingen van de klanten steeds hoger. De last mile van de (lange) logistieke keten blijkt de meest vervuilende, en die vindt nu net vaak binnen stedelijke kernen plaats. Hoog tijd dus om de impact van stedelijke logistiek op leefbaarheid, ruimtegebruik en congestie in kaart te brengen, te erkennen en hierrond een goed beleid te voeren.

Op Europees vlak bestaat er een roadmap die streeft naar een zero-emissie stedelijke logistiek tegen 2030. De Vlaamse regering wil emissievrije distributie stimuleren, “zodat vanaf 2025 in de stadskernen emissieloos gereden wordt voor belevering”. Dat is een helder doel. Niet helder is hoe en met welke middelen de Vlaamse overheid deze doelstelling wil realiseren. Nederland formuleerde al in 2014 een gelijkaardige ambitie. Vlaanderen hinkt achterop. 

Obstakels

Er zijn nog wel enkele obstakels om tot een meer integrale benadering van duurzame stadslogistiek te komen. De meeste Vlaamse steden hebben vandaag geen duidelijke doelstelling, laat staan een plan, voor duurzame stedelijke logistiek. Een van de verklaringen is wellicht dat goede data en analyses over de impact van deze sector op de leefbaarheid van de Vlaamse steden ontbreken. 

Stedelijke logistiek raakt ook aan verschillende beleidsdomeinen (economie, mobiliteit, ruimte, duurzaamheid…) en kan vanuit verschillende invalshoeken benaderd worden: efficiënte, veiligheid, leefbaarheid. Vaak is de ecologische impact niet de eerste motivatie om rond stedelijke logistiek aan de slag te gaan. Verschillende beleidsverantwoordelijken, politiek of administratief, kunnen dan ook makkelijk naar elkaar wijzen als het gaat om het duurzamer maken van deze sector. Als het thema geen politieke prioriteit heeft, wordt er natuurlijk ook geen geld of mankracht voor vrijgemaakt.  

Heel wat projecten rond duurzame stadslogistiek bleven bovendien in de pilootfase zitten, kenden geen opschaling en stopten meestal als de projectfinanciering stopte. Het is op vandaag ook een uitdaging om een goed businessmodel voor duurzame stedelijke logistiek te vinden. De winst die kan gemaakt worden door er samen met verschillende marktspelers werk van te maken, wordt vaak verhinderd door de concurrentie in deze sector met beperkte marges.

Stappen voorwaarts

Toch zien we ook initiatieven groeien. In 2019 ondertekenden een rist bedrijven uit de logistieke sector, steden en enkele andere partijen de Vlaamse Green Deal Duurzame Stedelijke logistiek, waarin zij acties formuleren om stedelijke logistiek te verduurzamen.  

Mechelen sleutelt momenteel aan een convenant dat de samenwerking tussen de stad en de sector vorm geeft op weg naar zero-emissie stadsdistributie tegen 2030. In het overlegplatform GentLevert zoeken de stad en logistieke spelers innovatieve oplossingen om de binnenstad efficiënt en duurzaam te kunnen beleveren. Binnen het VIL lopen ook verschillende projecten waaraan tal van Vlaamse steden deelnemen. 

De logistieke sector wil ook zelf stappen zetten richting verduurzaming. Zij zijn vragende partij voor een duidelijk beleidskader dat aangeeft waar Vlaanderen en zijn steden heen willen. Wanneer dat duidelijk is, kan de beste weg naar dat doel gezocht worden. Ook voor dit thema zijn de 3V’s (Vermijden - Verschuiven - Verschonen) een goede invalshoek om werk te maken van verduurzaming. Allereerst kan gekeken worden welke voertuigkilometers we kunnen vermijden, daarna welke andere (meer duurzame) vervoersmodi of andere tijdstippen mogelijk zijn en tot slot hoe de voertuigen die we echt nodig hebben, vergroend kunnen worden. 

Stip aan de horizon

Bond Beter Leefmilieu roept de steden en de Vlaamse overheid op om werk te maken van duurzame stadslogistiek door een duidelijke stip aan de horizon te zetten en een roadmap op te stellen. We spelen daarbij graag een ondersteunende rol en starten alvast met een lerend netwerk waarin ambtenaren ervaringen met elkaar kunnen delen en experts oplossingen kunnen aanreiken.

Laat ons samen resoluut gaan voor minder congestie en meer propere lucht. Minder files, maar méér ruimte voor activiteiten. Eindbestemming: gezondere en gelukkige inwoners.

Duurzame stedelijke logistiek Duurzame stedelijke logistiek

Meer over Duurzame stedelijke logistiek