Een ongeziene coalitie van 13 middenveldorganisaties springen in de bres voor open ruimte in het landbouwgebied. - © Wesley Poelman

Oproep middenveldorganisaties: stop oprukkende bouwwoede in landbouwgebied

Een ongeziene coalitie van 13 middenveldorganisaties springen in de bres voor open ruimte in het landbouwgebied. - © Wesley Poelman

Dertien landbouw-, milieu- en natuurorganisaties roepen de Vlaamse Overheid op om zonevreemd gebruik van leegstaande landbouwgebouwen te schrappen uit de wetgeving. Dat is absoluut nodig om de verdere verstedelijking van het buitengebied te stoppen, ontharding te stimuleren en startende landbouwers een kans te geven om gronden te verwerven. 

Weglekkende landbouwgrond

De afgelopen 20 jaar stopten ongeveer 20.000 landbouwbedrijven in Vlaanderen. Ook de volgende jaren zal deze tendens zich doorzetten. Wat gebeurt er met die leegkomende landbouwgebouwen? Een groot deel werd verbouwd naar een villa met riante tuin, feestzaal, B&B, kantoor, bandencentrale of een ander soort bedrijf. Resultaat: een verdergaande verrommeling en verstedelijking van het platteland. Bovendien worden grote sommen geld neergelegd voor deze voormalige landbouwsites met hun aanpalende gronden. Op die manier stijgen de prijzen van landbouwgronden en worden startende landbouwers weggeconcurreerd op de vastgoedmarkt.  

Een robuuste open ruimte is belangrijk voor de voedselvoorziening, voor de infiltratie en berging van water, voor koolstofopslag in de bodem en voor de biodiversiteit. In lijn met de bouwshift en de Strategische Visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, moet landbouwgrond vooral open ruimte blijven. Niet-agrarisch hergebruik moet opnieuw de uitzondering worden, terwijl het nu bijna de regel is. 

Gebouwen die nog bruikbaar zijn voor landbouw, moeten maximaal een nieuwe functie krijgen binnen de landbouw. Als dit niet mogelijk is en de gebouwen een beperkte erfgoedwaarde hebben, moet sloop, ontharding en herstel van open ruimte een valabel alternatief worden. Met een vergoeding voor de landbouwer die ermee stopt. Alleen zo kan de doelstelling om de verharding van het buitengebied met een vijfde te verminderen, ook worden gehaald. 

Lokale en provinciale overheden zijn vaak bereid om initiatieven te nemen, maar botsen daarbij op een lange lijst van toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen, die wettelijk is vastgelegd op Vlaams niveau. Die lijst is de motor voor de verdere verstedelijking van het buitengebied en zorgt voor een dynamiek van verharding, vertuining en residentialisering. Dit werd nogmaals duidelijk bij het project ‘Boer Ruimt Veld’, een project van Boerenbond, ILVO, KULeuven en Voorland. Dit project richt zich op het onthardingspotentieel bij vrijkomende landbouwbedrijven en onderzoekt hoe ze hergebruikt kunnen worden als landbouwgrond.

De lijst met toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen moet geschrapt worden. Dat is een absolute vereiste om de verdere verstedelijking van het buitengebied te stoppen.

Oproep tot actie

Een grote groep van middenveldorganisaties - Algemeen Boeren Syndicaat, Bioforum, Boerenbond, Boerenforum, Boerennatuur Vlaanderen, Bond Beter Leefmilieu, De Landgenoten, Fedagrim, Fian, Natuurpunt, Vereniging voor Ruimte en Planning, VoedselAnders en Wervel - schaart zich achter deze oproep om de sterk toegenomen druk op open ruimte en landbouwgrond in Vlaanderen te counteren. De oproep komt er naar aanleiding van de Werelddag van de Stedenbouw, die dit jaar in het teken van landbouw stond.

We vragen dat de Vlaamse overheid het besluit van 28 november 2003, met de lijst van toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen, aanpast en alle mogelijkheden rond functiewijzigingen in het agrarisch gebied uit het besluit schrapt. Deze schrapping is een absolute vereiste om de verdere verstedelijking van het buitengebied een halt toe te roepen. Het is bovendien een noodzakelijke voorwaarde om een goed beleid rond vrijkomende landbouwsites te kunnen ontplooien, in te zetten op ontharding en agrarisch hergebruik te stimuleren. 

Beleidsplan Ruimte Vlaanderen Natuurpunt

Meer over Beleidsplan Ruimte Vlaanderen