Het Oekraïens Nationaal Agentschap voor Corruptie Preventie heeft de Belgische gasnetbeheerder Fluxys vandaag toegevoegd aan de lijst van internationale sponsors van oorlog. Via de haven van Zeebrugge faciliteert Fluxys immers de Russische lng-handel. Zo ondergraaft Fluxys niet enkel de internationale klimaatdoelstellingen, maar spijst het ook de oorlogskas van het Kremlin. Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace België en Vredesactie eisen een Belgisch verbod op deze overslagdiensten. Ook de gemeentelijke aandeelhouders van Fluxys moeten het bedrijf dringend tot de orde roepen.
Gasnetbeheerder Fluxys sloot in 2015 - dus na de annexatie van de Krim door Rusland - een controversieel contract van 20 jaar af met het Russische Yamal LNG, ter waarde van 1 miljard euro. Hierdoor kan Russisch gas in Zeebrugge overgeladen worden van ijsbrekers naar gewone lng-tankers. Deze overslagdiensten ondersteunen de export en expansie van Russisch Arctisch lng, een sector die de Russische schatkist in 2023 5 miljard euro aan belastinginkomsten moet opleveren. Yamal LNG is bovendien een dochteronderneming van gasgigant Novatek, een bedrijf dat huurlingen levert aan het Russische leger.
Die dienstverlening levert Fluxys nu een plek op de Oekraïense lijst van ‘International sponsors of war’ op, samengesteld door het Oekraïens Nationaal Agentschap voor Corruptie Preventie (NACP).
“Terwijl veel bedrijven alle betrekkingen met Rusland hebben stopgezet na [de Russische invasie op] 24 februari 2022, blijft Fluxys nog steeds samenwerken met Yamal LNG en Novatek. Volgens internationale experts verwacht Rusland in 2023 tot 800 miljoen euro in belastingen te ontvangen van de overslag van [Russisch] lng in Zeebrugge. Dit financiert de Russische oorlogsuitgaven. Fluxys is goed op de hoogte hiervan, maar blijft de Russische oorlog sponsoren”, staat te lezen in de mededeling van het NACP.
Internationale reputatieschade
Fluxys is in overheidshanden. Belgische gemeenten (77,4% via Publigas) en de federale overheid (3,4% via FPIM) zijn hoofdaandeelhouders van netbeheerder Fluxys.
“De internationale blamage treft dus niet enkel Fluxys, maar ook rechtstreeks onze overheden”, zegt Mathieu Soete, campagneverantwoordelijke energietransitie bij Greenpeace België. “Fluxys kon dankzij deze diensten haar dividend per aandeel verhogen met 7 cent. Is 7 eurocent het toedekken van Russische oorlogsmisdaden en aanwakkeren van de klimaatcrisis waard? Als overheid ben je dan echt je moreel kompas kwijt.”
De immorele houding van Fluxys dreigt nu als een boemerang terug te keren. De reputatieschade zal hoogstwaarschijnlijk tot een verlaging van de beurswaarde van Fluxys leiden, zoals volgens NCAP eerder gebeurde bij andere bedrijven op de lijst.
Tijd voor verbod op overslag Russisch gas
Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en Vredesactie eisen dat de federale overheid de overslag van Russisch lng in Belgische havens verbiedt naar het voorbeeld van Nederland en het Verenigd Koninkrijk. De organisaties vragen om de maatregel ook te bepleiten bij Frankrijk en Spanje, en voor te stellen in het volgende sanctiepakket om zo de volledige Europese markt af te sluiten voor Russische lng-overslag.
“Slechts een fractie van het overgeslagen gas is bestemd voor EU-landen, onze bevoorradingszekerheid hangt er dus niet van af. Onze handelsrelaties moeten bijdragen aan de bescherming van mensenrechten, in plaats van oorlogsmisdaden te financieren. Een ban op Russisch lng is een eerste noodzakelijke stap in die richting”, zegt Mattijs Van den Bussche, campagnevoerder bij Vredesactie.
“Rusland plant om tegen 2030 de Arctische lng-export te verdriedubbelen. Dat België dit faciliteert via de haven van Zeebrugge, is onbegrijpelijk in het licht van de Russische agressie en staat haaks op onze engagementen in het Klimaatakkoord van Parijs”, voegt Angelos Koutsis, beleidsexpert energie bij Bond Beter Leefmilieu toe.
Gemeenten aan het stuur bij Fluxys
Op 14 december vindt de algemene vergadering van Publigas plaats. Zo goed als alle Belgische steden en gemeenten zijn via intercommunales deel van deze meerderheidsaandeelhouder van Fluxys. BBL, Greenpeace en Vredesactie verwachten van de gemeenten dat ze een terugtrekking van Fluxys uit de deal op tafel leggen.
