“Onze natuurgebieden staan elke dag open voor het publiek. Iedereen is welkom om te kijken hoe wij subsidies inzetten. We laten mensen genieten van de natuur en helpen planten en dieren om te overleven.” Dat zegt Chris Steenwegen, directeur van Natuurpunt, in een reactie op een klacht die jagers en landeigenaars hebben ingediend tegen het Vlaams Gewest in verband met de subsidiëring van natuurverenigingen.
Het weekblad Knack pakte uit met het nieuws dat de Vlaamse Vereniging voor Gelijkberechtiging Natuurbeheer daarover een klacht heeft ingediend bij de Europese Commissie. Volgens het tijdschrift dreigen natuurverenigingen miljoenen euro’s aan ontvangen steun te moeten terugbetalen. “Niet geloofwaardig”, zegt Natuurpunt.
Privé-natuur of natuur voor iedereen?
In het artikel in Knack stelt de Vlaamse Vereniging voor Gelijkberechtiging Natuurbeheer: ‘Wij willen ook van de subsidies kunnen genieten.’ Een bizarre eis, want dat kan vandaag al. De kwaliteitscriteria zijn streng, maar het kan. De jagers en landeigenaars hebben de afgelopen decennia nooit gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Vinden ze de kwaliteitseisen te hoog? De (commerciële) beperkingen te verregaand? In de visie van de jagers en landeigenaars is natuurbeheer blijkbaar een economische zaak. Vanuit dat oogpunt betekenen subsidies voor natuurbeheer een verstoring van de markt. Maar voor Natuurpunt dient het beheer het algemeen belang.
Een steuntje in de rug
Recent sprak het Europese Hof van Justitie zich uit in een zaak tussen Duitsland en de Europese Commissie. Daarin stellen de rechters dat de activiteit natuurbeheer uitsluitend een kwestie van algemeen belang is ("exclusively social objective"). Natuurorganisaties zien die uitspraak als een steun in de rug. Natuurbeheer is geen business, maar is van groot maatschappelijk nut, zo stelt het Hof.
Natuurverenigingen creëren, ondersteund door de overheid, heel wat bijkomende natuur. Maar die ondersteuning volstaat nooit om alle kosten te dekken. Het is dankzij de inzet van vrijwilligers en de financiële steun van individuen en bedrijven dat natuurgebieden kunnen gekocht en beheerd worden.
Elke hectare natuur die Natuurpunt realiseert, kost de Vlaamse overheid maar de helft van het bedrag dat die hectare kost als de overheid ze zelf zou moeten creëren. Subsidies aan natuurverenigingen zijn een efficiënte manier om natuur te beschermen. Gebieden die door natuurverenigingen worden aangekocht, blijven ook voor altijd beschermd als natuurreservaat. Dat ligt wettelijk verankerd.
Algemeen wordt verwacht dat de discussie in Vlaanderen nog enige jaren zal duren. Natuurpunt heeft er alle vertrouwen in dat de in het verleden verleende subsidies legitiem en legaal zijn en dat van de in het artikel genoemde miljoenenclaim in de praktijk niet veel in huis zal komen.