Acht milieu- en natuurverenigingen, waaronder Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace, trekken naar het Grondwettelijk Hof. Ze willen vermijden dat het neutraliseren van slecht gelegen bouwgronden — denk bijvoorbeeld aan percelen gelegen in overstromingsgebied — onbetaalbaar en dus onmogelijk wordt. Het Vlaams parlement keurde immers een planschaderegeling goed die een enorme vergoeding voorziet voor eigenaars van gronden die een “open ruimte”-bestemming krijgen. De regeling vergoedt niet enkel geleden schade, maar ook speculatie tot in het meest extreme scenario. Dit dreigt de belastingbetaler fortuinen te kosten en natuurbescherming onbetaalbaar te maken. “Deze nieuwe regels hypothekeren de doelstelling van de bouwshift om meer open ruimte te creëren”, zeggen de milieuorganisaties.
Vlaanderen is de meest gebetonneerde en versnipperde regio van Europa. Dat is het gevolg van het Vlaamse ruimtelijk wanbeleid dat met een huizenhoge kost komt: regen , wat leidt tot ongeziene overstromingen in de winter en uitgeputte grondwatertafels in de zomer. Elk jaar sterven 6 miljoen dieren onder de wielen van auto’s, kampen we met vervuilde waterlopen omdat verspreide bebouwing niet tijdig aansluiting vindt op riolering, en zijn schoolbussen uren onderweg om alle kinderen te bereiken. Dat moet anders, maar in praktijk gaat het van kwaad naar erger.
“Visie en ruimtelijke planning worden in Vlaanderen bewust verwaarloosd of zelfs tegengewerkt. Zo ligt het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV), dat de decretale basis vormt van de bouwshift, al sinds 2016 te wachten op goedkeuring. En met de extreem hoge planschade (versus beperkte planbaten) beloont de regering besturen die bijkomend bouwgrond bestemmen, en straft ze besturen die open ruimte beschermen. Zelfs een planologische ruil, om slecht gelegen bouwgrond louter te verplaatsen, kost plannende overheden voortaan een gigantische som”, zeggen de organisaties.
Financieel wordt het haast onmogelijk om de nodige ruimtelijke uitvoeringsplannen (de zogenaamde ‘RUP's’) op te maken die zonevreemde bossen en wetlands in de toekomst moeten behoeden voor ongewenste bebouwing. Volgens de Taskforce Bouwshift, een expertengroep aangesteld door de Vlaamse regering, gaat het om 30.000 ha. Maar door de nieuwe regeling — waarvan de totale kostprijs geraamd wordt op zo’n 20 à 30 miljard euro — kan in het beste geval slechts enkele duizenden hectare worden gered.
Ruimtelijk beleid gaat van kwaad naar erger
Terwijl de regering de noodzakelijke visie (BRV) en planning (RUPs) verwaarloost, maakt ze het burgers moeilijker om onwettige omgevingsvergunningen aan te vechten bij de rechtbank, en zet ze volop in om het vergunningenbeleid te versoepelen. De lijst aan uitzonderingsregels wordt alsmaar langer. Zo keurde de regering in december nog een nieuw instrument goed: het omgevingsbesluit. Voortaan kan je als particulier een voorstel indienen om het gewestplan te wijzigen, als een bestemming of voorschrift een project in de weg staat. Eenvoudiger, sneller, en met minder regels dan bij een RUP. Hiermee loopt niet enkel de emmer aan uitzonderingen over, maar laat de regering ook haar regisseursrol volledig varen.
“De extreem hoge planschade is dus geen alleenstaand probleem. Het is een onderdeel van een groter plaatje van ruimtelijk wanbeleid dat de decreetgever en de regering bewust voeren op vraag van de bouwsector”, zeggen de organisaties. “De sectororganisatie lijkt nog steeds niet te aanvaarden dat de fysieke grenzen om Vlaanderen verder te verharden reeds lang bereikt zijn. We vragen het parlement en de regering dan ook om het maatschappelijk belang opnieuw centraal te zetten in het ruimtelijk beleid.”
Ruimtezaak
“Daarom is er nood aan een ‘ruimtezaak’, net zoals de ‘klimaatzaak’. Met deze procedure willen we het grondwettelijk recht van elke Vlaming op een gezonde leefomgeving vrijwaren”, zeggen de organisaties. De manier waarop we met onze ruimte omgaan is van cruciaal maatschappelijk belang. Het wanbeleid heeft verregaande gevolgen op bijna alle aspecten van ons leven. Wij vragen aan het Grondwettelijk Hof om de extreem hoge planschaderegeling te vernietigen, en zo de ruimtelijke planning in Vlaanderen te redden.”
De coalitie bestaat uit Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Klimaatzaak, BOS+, Breekijzer, Dryade en Limburgse Milieukoepel. Eerder zorgden zij met de campagne ‘Maak de natuur niet monddood’ voor de vernietiging van een decreet dat het burgers moeilijker maakte om omgevingsvergunningen aan te vechten.
Contacten
Natuurpunt – Frederik Mollen, beleidsmedewerker ruimte
frederik.mollen [at] natuurpunt.be (frederik[dot]mollen[at]natuurpunt[dot]be) – 0497 47 81 54
Bond Beter Leefmilieu – Erik Grietens, beleidsexpert ruimte ~ woordvoerder
erik.grietens [at] bblv.be (erik[dot]grietens[at]bblv[dot]be) – 0474 40 63 94
Greenpeace – Persdienst
ruth-marie.henckes [at] greenpeace.org (bpress[at]greenpeace[dot]org) – 0496 26 31 91
