De twee grootste vervuilers China en de VS kondigden deze week aan dat ze de uitstoot van broeikasgassen drastisch willen terugdringen. Is het einde van de lange lijdensweg voor het onderhandelen van een mondiaal klimaatakkoord daarmee eindelijk in zicht? Veel zal afhangen van hoe sterk de fossiele industrie de plannen kan uithollen. Europa moet niet machteloos toezien: ze kan via haar handelsbeleid de druk opvoeren op de achterblijvers.
De bedrijfswereld in de VS is niet mals voor de klimaatplannen van Obama. De machtige Chamber of Commerce reageerde kort maar krachtig: “De regelgeving zal een immense kost en een zware regeldruk leggen op de Amerikaanse jobmotor, met een diepe impact op de economie, de bedrijven en de gezinnen.” De Republikeinse leider in het Huis van afgevaardigden John Boehner ging nog een stap verder en noemde het plan “krankzinnig”. Het Amerikaanse milieuagentschap weerlegde de claims: de klimaatplannen maken de economie net sterk en innovatief.
De discussie overstijgt de Amerikaanse politiek. Om klimaatverandering tegen te gaan moet de vervuiling door broeikasgassen wereldwijd minstens halveren tegen het midden van de eeuw. China, de VS en de EU zijn samen verantwoordelijk voor bijna 60% van alle uitstoot. China en de VS riepen in het verleden elkaars inactiviteit in om niets te doen. Maar ook in de EU remt de bedrijfswereld klimaatbeleid af met het argument dat die twee landen achter blijven. Een geloofwaardig klimaatakkoord voor 2015 lijkt pas mogelijk als de drie blokken tegelijk bewegen. Voor het eerst maakt zo een doorbraak echt kans, hoewel het om gevaarlijke klimaatopwarming af te wenden al erg laat is. Als de bedrijfswereld in de VS er daarentegen in slaagt Obama’s klimaatplannen te torpederen, dan riskeren de internationale klimaatonderhandelingen verder aan te modderen. De wereld stevent dan af op een temperatuurstijging van 4 graden deze eeuw.
De American Chamber of Commerce voert al jarenlang het lijstje aan van de meest spenderende Amerikaanse lobbygroepen. Jaarlijks spendeert ze om en bij de 100 miljoen dollar om politici te kneden. Ze heeft een geschiedenis van aanvallen op het klimaatbeleid. Niet alleen oliegiganten zoals Exxon of Chevron wegen op haar koers, maar ook de steenkoolindustrie. Nochtans zit niet alle financiële vuurkracht in de VS aan de zijde van de oude, fossiele economie. Bij de tien grootste Amerikaanse ondernemingen op de beurs worden de oliegiganten in aantal overtroffen door bedrijven die met een groen imago uitpakken. Zo wil Google draaien op 100% hernieuwbare energie. Apple streeft hetzelfde doel na. CEO Tim Cook provoceerde de aandeelhoudersvergadering eerder dit jaar door te zeggen dat er geen plaats is voor klimaatontkenners. Ook de supermarktketen Wall-Mart gaat voor hernieuwbaar. Ze mocht president Obama eerder dit jaar ontvangen voor een speech over z’n klimaatbeleid. De vraag is of deze toppers gewoon meesurfen op de groene golf of achter de schermen een tegengewicht vormen voor de olie- en steenkoolbelangen in de bedrijfsfederaties.
Europa moet niet machteloos toekijken naar de belangenstrijd in de VS. Om een positieve uitkomst te bekomen kan de EU ook haar eigen economisch gewicht in de schaal leggen. In de EU ontkent geen enkele relevante speler het belang van een mondiaal klimaatakkoord. Ook bedrijfsfederaties zoals Business Europe zijn voor. Maar de hefbomen om het af te dwingen lijken beperkt. Nochtans lonken heel wat Amerikaans ondernemingen naar meer toegang tot onze markt, die de grootste vormt ter wereld. Zo is de Amerikaanse Chamber of Commerce een grote pleitbezorger van het vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS (TTIP). Moet de toegang tot de Europese markt niet afhangen van een geloofwaardig Amerikaans engagement voor een klimaatakkoord? Zo komt de druk te liggen bij de ondernemingen die elk klimaatbeleid boycotten en de ontkenningsindustrie financieren om goede kwartaalcijfers te scoren.