Deze regel dwingt bedrijven na te gaan welke zorgwekkende stoffen kunnen worden geloosd bij hun processen, waardoor de verantwoordelijkheid bij de bedrijven gelegd wordt, in plaats van alleen bij de overheid.
Enkele weken voor het afsluiten van deze politieke legislatuur dreigt een dossier dat elke burger aanbelangt, uit de boot te vallen: het aanpakken van bedrijfsafvalwater. Lozende bedrijven stellen alles in het werk om dit initiatief te kelderen. De natuur- en milieubeweging roept de Vlaamse Regering op om te kiezen voor het maatschappelijk belang en schadelijke lozers een halt toe te roepen.
De Vlaamse regering nam in 2019 duidelijke waterambities op in haar regeerakkoord: “We stellen alles in het werk om de Europese waterkwaliteitsdoelstellingen te realiseren. We brengen de belangrijkste bronnen van verontreiniging in beeld en pakken die aan. Het principe “de vervuiler betaalt” staat daarbij centraal.” Het dossier bedrijfsafvalwater is hierbinnen een cruciaal document.
Deze wetgeving pakt zorgwekkende stoffen in onze waterlopen aan door deze op een andere manier te vergunnen. VMM en Departement Omgeving tekenden een traject uit en introduceerden de term “milieurisicogrens” om risicovolle stoffen nauwgezetter te vergunnen. Het dossier is al een eerste keer goedgekeurd door de Vlaamse Regering, maar de tweede, definitieve lezing laat op zich wachten. In de wandelgangen wordt gefluisterd dat de industrie een vinger op de weegschaal heeft. BBL en Natuurpunt vragen dat de Vlaamse Regering dit finaal dossier bekrachtigt, voor onze gezondheid en dat van ons leefmilieu.
Meten is weten
Het is verplicht een lozingsnorm aan te vragen wanneer gevaarlijke stoffen voorkomen in concentraties boven het zogenaamde indelingscriterium. Maar niet alle gevaarlijke stoffen hebben vandaag al zo’n norm.
Het besluitontwerp voegt hier ter correctie een milieurisicogrens aan toe. Die is van belang voor gevaarlijke stoffen die boven de rapportagegrens zitten, maar geen indelingscriterium kennen. De milieurisicogrens is de maximumconcentratie voor veilig gebruik van stoffen, waaronder op lange termijn geen effecten op mens of milieu te verwachten zijn. Deze regel dwingt bedrijven na te gaan welke zorgwekkende stoffen kunnen worden geloosd bij hun processen, waardoor de verantwoordelijkheid bij de bedrijven gelegd wordt, in plaats van alleen bij de overheid.
Achterhoedegevecht van de industrie
Ondanks toegevingen aan de industrie, maakt het dossier al anderhalf jaar geen millimeter vordering. Er was nochtans onder meer voorzien in een overgangsperiode van meer dan 1 jaar en een aantal tegemoetkomingen aan specifieke verzuchtingen van de industrie. De PFAS-crisis die Vlaanderen teistert, blijkt minder zwaar door te wegen dan de partijdige bezorgdheden van de industrie zelf.
Maar zeer zorgwekkende stoffen zijn helaas here to stay, en het enige dat rechtszekerheid zal bieden is een doorgedreven traject om alle geloosde stoffen te identificeren en de bedrijven verantwoordelijk te stellen. Het beleid rond zeer zorgwekkende stoffen zit in een onomkeerbare stroomversnelling. Bedrijven en andere lozers moeten dit zo snel mogelijk aanvaarden en hun praktijken er naar schikken; een andere optie is er niet.
Verbeter de wereld, begin bij jezelf
Wat betekent het om de industrie te responsabiliseren? De overheid krijgt te maken met duizenden vergunningaanvragen en kan de snelheid waarmee chemicaliën en gevaarlijke stoffen op de markt — en dus in het milieu — komen, in haar huidige vorm niet volgen. Het ontwerp zou bedrijven verplichten zelf in kaart te brengen welke stoffen ze in hun lozingen verwachten. Die moeten ze dan toetsen aan de milieurisicogrenswaarden en andere criteria, om te zien of deze in de vergunning moeten worden opgenomen en dan ook moeten worden vergund.
Op 10 november 2022 brachten de Minaraad, de SALV én de SERV hun advies uit over dit voorstel. De industrie heeft ruimschoots de kans gekregen om opmerkingen te geven. Nu moet Vlaamse Regering een halt toeroepen aan zorgwekkende stoffen en het dossier bedrijfsafvalwater nog voor het aflopen van deze Regering stemmen. Ze heeft dat al gedaan in eerste lezing. Nu nog een tweede keer!
