Het is verbijsterend dat de onderhandelaars voor de federale regering de kernuitstap in vraag blijven stellen. De problemen met de kerncentrales vandaag maken net één ding duidelijk: het verlengd openhouden van oude centrales staat garant voor problemen. De nieuwe regering breekt beter met het verleden. Ze moet de bakens uitzetten voor een duurzame energietoekomst die bouwt op hernieuwbare energie en energiebesparing.
Het gaat onze kerncentrales niet voor de wind. Na de onverwachte – en mogelijk definitieve – uitval van de kernreactoren Doel 3 en Tihange 2, ligt nu ook Doel 4 stil. De plotse uitval van deze kernreactoren in combinatie met een onderhoud van de kernreactor van Tihange 1 tot half november, stemt nogal nerveus.
Hoogspanningsnetbeheerder Elia brengt haar noodplan voor deze winter in hoogste staat van paraatheid. Elia maakte afspraken met industriële spelers om af te schakelen in geval van een stroomtekort en geeft een aantal producenten een vergoeding om hun stilgelegde gascentrales komende winter standby te houden. De vrees bestaat echter dat deze maatregelen niet zullen volstaan. Doemscenario’s waarbij bepaalde landelijke gemeenten het zonder elektriciteit zullen moeten stellen, lijken waarschijnlijker dan ooit.
Falend energiebeleid
De krapte op onze elektriciteitsmarkt is het pijnlijk resultaat van het falende energiebeleid van de afgelopen jaren. Na de stemming van de kernuitstap in 2003, werd deze meteen weer in vraag gesteld. Zou het licht wel blijven branden zonder kernenergie? Jaren van twijfel zaaien over een potentiële levensduurverlenging van onze oude kerncentrales, zorgden enkel voor onduidelijkheid. Hierdoor bleven investeringen in nieuwe capaciteit uit. Zo eist onze hoge afhankelijkheid van kernenergie vandaag zijn tol. Een scenario waarbij het licht ook effectief dreigt uit te gaan, lijkt waarheid te worden.
Energiebesparing
Wraakroepend is dat de regering in lopende zaken, noch de nieuwe regeringen met een doortastende aanpak voor komende winter op de proppen lijken te komen. De ogen zijn vooral gericht op netwerkbeheerder Elia. Nochtans is het een politieke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat het licht blijft branden.
De mogelijkheden om als overheid werk te maken van snelle, doortastende én ook structurele energiebesparingsmaatregelen blijven in het huidige debat over de bevoorradingszekerheid sterk onderbelicht. Elektriciteitsbesparende maatregelen kunnen nochtans niet alleen bijdragen aan een oplossing voor de problemen op korte termijn, maar bovenal een structureel antwoord bieden aan de bevoorradingszekerheid op de lange termijn, het klimaatprobleem én een stijgende energiefactuur.
Snel elektriciteit besparen kán
Voorbeelden van Japan over Alaska tot Nieuw-Zeeland, tonen aan dat (dreigende) elektriciteitstekorten een impuls kunnen geven om op zeer korte tijd drastisch (tot meer dan 20% in een periode van 6 weken) energie te besparen. Elektriciteitsbesparing, waarbij het elektriciteitsverbruik structureel wordt verlaagd, lijkt in het Belgische lijstje van oplossingen voor deze winter echter te ontbreken. Nochtans is er in België een enorm potentieel om elektriciteit te besparen.
Met drie gerichte elektriciteitsbesparingsmaatregelen (de gedeeltelijke vervanging van elektrische verwarming in huishoudens,een efficiëntere verlichting in gebouwen in de dienstensector en efficiëntere en beter afgestelde pompen en motoren in de industrie) kan de piekvraag met 8,5% dalen. Dat is 1116MW en meer elektriciteit dan Doel4 kan opwekken (1006 MW).
Om een succesvol energiebesparingsprogramma op te zetten, moeten onze overheden dringend de handen in elkaar slaan en het potentieel aan energiebesparing voor de verschillende sectoren in kaart brengen. Het Vlaamse regeerakkoord geeft aan van energie-efficiëntie een topprioriteit te willen maken. Met deze cruciale winter voor de deur, kan de regering aantonen dat het haar menens is. Ze moet samen met de collega’s van de federale regering en de andere gewesten een noodplan voor energie-efficiëntie opmaken.
Never waste a crisis
Het is verbijsterend dat de onderhandelaars voor de federale regering de kernuitstap in vraag blijven stellen. De huidige crisis illustreert vooral dat het huidige verouderde elektriciteitssysteem dat afhankelijk is van kernenergie, niét werkt. Inzetten op een nieuwe kerncentrale dan maar, zoals de N-VA voorstelde? Voorbeelden uit Finland en Frankrijk tonen aan dat de bouw van een nieuwe kerncentrale een dure operatie is. De kerncentrale in Finland, die in 2009 al in gebruik zou gaan, zal naar verwachting pas tegen 2020 stroom leveren en 8,5 miljard in plaats van de oorspronkelijk geraamde 3 miljard euro kosten.
Wind- en zonne-energie worden daarentegen jaar na jaar goedkoper. Wind zal naar verwachting tegen 2017 dé goedkoopste vorm van energie-opwekking zijn. Zonne-energie is vandaag al rendabel zonder subsidies. Hoogtijd voor een nieuwe wind dus. Een combinatie van energiebesparing en hernieuwbare energie is het enige recept dat garant staat voor een zekere, veilige, betaalbare, en zuivere energietoekomst.