In het boek vervult de boomkikker de rol van verhaalkapstok. Deze werd een vijftiental jaar geleden aanleiding voor een klein conflict tussen twee Limburgse gemeenten.

Gered door de boomkikker - Ignace Schops

In het boek vervult de boomkikker de rol van verhaalkapstok. Deze werd een vijftiental jaar geleden aanleiding voor een klein conflict tussen twee Limburgse gemeenten.

Johan Van den Broek verliest zich graag in boeken, en stapelt die liefst zo hoog mogelijk. Hij houdt van de natuur en is, zoals elk weldenkend mens, bezorgd om zijn omgeving. Hij is wetenschapper (bioloog), milieukundige en ruimtelijk planner. Hij werkt ruim 35 jaar in de Vlaamse natuur- en milieuwereld. Daarnaast werkte hij ook als freelance auteur voor diverse uitgeverijen en voor Argus (voorheen Stichting Leefmilieu). Regelmatig bespreekt hij een boek voor Bond Beter Leefmilieu.

“De natuur redden is onszelf redden”. Die centrale boodschap brengt Schops met een verhaal waarin hij de natuur een steeds luidere en sterkere stem geeft. Zijn oprechte verontwaardiging over de manier waarop we Moeder Natuur behandelen, buigt hij om in positieve energie. Schops stapelt prijzen en titels, bekleedt diverse functies en beschikt over een uitgebreid internationaal netwerk. Hij wil met iedereen samen het probleem aanpakken en doeltreffende acties ondernemen, lokaal en mondiaal. Hij gaf honderden speeches, nu is er een boek. 

Het boek opent met een momentopname uit Schops zijn leven waarin hij aangestaard wordt door een boomkikker. De combinatie van ‘een ernstige blik’ en ‘een kikker’ associëren we spontaan met sprookjes, maar Schops’ boek is ernstig. Verwacht geen melig natuurbehoudverhaal over bloemetjes en bijtjes, wel een stevige analyse en een coherente visie. Schops laat mensen zien hoe de vork aan de steel zit, overtuigt ons van zijn voorstellen en verbindt. Deze man kijkt graag vooruit.

Je moet rechten geven aan natuur en zorgen dat die rechten erkend en afgedwongen worden

Samen vechten voor hetzelfde doel

Het boek bevat vier hoofdstukken. Onder de titel “There is no business on a dead planet” analyseert en beschrijft hij de bestaande toestand, zowel voor natuur als voor het economische systeem. In hoofdstuk twee schuift hij biodiversiteit naar voren als oplossing. De biodiversiteit moet weer voorop gesteld worden en leidend zijn in ons denken en handelen. Om tot een oplossing te komen, is leiderschap cruciaal. In hoofdstuk drie doet hij het (Re)connection-model uit de doeken, het herstellen van verbindingen. Omdat het ‘knippen van talloze draadjes’ de oorzaak is van vele problemen, is de oplossing eenvoudig: het herstellen van talloze verbindingen. Het knippen was makkelijk, het herstel is moeilijker maar haalbaar. Hij beschrijft vier soorten verbindingen: tussen natuur en natuur, tussen mens en natuur, tussen bedrijven en natuur, en tussen beleid en praktijk. Breng mensen samen onder één grote paraplu en laat ze samen vechten voor hetzelfde doel. Valoriseer natuur, bereken de financiële waarde, investeer en zorg dat natuur in elk financieel proces een plaats krijgt. Naast het geven van waarde aan natuur, moet je ook rechten geven aan natuur, zorgen dat die rechten erkend en afgedwongen worden. Naar analogie met De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) is er nood aan de Universele Natuurafhankelijksverklaring (UNAV). Naar analogie met de VN-Blauwhelmen is er behoefte aan VN-Groenhelmen. In hoofdstuk vier vertelt hij wat je zelf kan doen.

30 jaar lang verzamelde citaten

Schops is een spreker, geen schrijver. Succesvolle sprekers gebruiken anekdotes, inspirerende voorbeelden en quotes. Schops doet dit ook als schrijver en strooit onder meer met gedurende dertig jaar ingezamelde citaten. Hij is niet spaarzaam met adjectieven om een toonaard aan zijn boodschap toe te voegen. ‘Verhelderend’, ‘verbijsterend’, ‘verloochend’ en ‘onbegrijpelijk onverantwoord’, bijvoorbeeld, volgen elkaar in sneltempo op. Hij brengt geen nieuw verhaal, wel zijn verhaal, stapsgewijs opgebouwd, aangevuld, geactualiseerd en verfijnd. Zijn verhaal had kernachtiger kunnen zijn (en sterker) en soms worden gedachtes of uitspraken herhaald. Hij weeft behoorlijk wat achtergrondinformatie in zijn verhaal, altijd leuk qua onderbouwing maar de ontsluiting ervan kan beter. Een eenvoudig register kan hieraan tegemoetkomen. Nu moet je zoeken waar de oprichting van de VN in het boek staat, waar je de betekenis vindt van bijvoorbeeld TEEB, SEEA, UNFCCC, TSVCM en UNCBD. Hij verkiest eenvoud opdat hij zijn boodschap kan slijten, maar vraag aan een wetenschapper waarom het klimaatprobleem niet opgelost wordt en je krijgt (meestal) als antwoord: te complex. Bij Schops is het ‘lijkt ingewikkeld’ en dan volgt er nog veel. Ook hij beseft dat het in se complex is, maar focust intens op zijn boodschap.

Conflict over de boomkikker

In het boek vervult de boomkikker de rol van verhaalkapstok. Een vijftiental jaar geleden adopteerden alle Limburgse gemeenten één plant- of diersoort. Eén soort, de boomkikker, werd aanleiding voor een klein conflict tussen twee gemeenten. Een trieste voorspelling voor het blijvende Belgische gekibbel over de eigen verantwoordelijkheden én inspanningen in de klimaataanpak. Juist daarom startte Schops, met elf anderen, de Klimaatzaak op. Overheden voor de rechtbank dagen en juridisch dwingen om hun eigen doelen te halen en acties uit te voeren. Het resultaat? Opnieuw getalm, juridische creativiteit, gepalaver en vooral tijdverlies. Zou een boomkikker op de schouder van de leider van België helpen? Of toch maar beter kiezen voor een uitgebreide familie boomkikkers?

Lannoo Campus

Meer recensies en leestips vind je op Johans blog

BBL's boekentips