In de lente zetten we de bloemetjes buiten, desnoods twee keer. Deze boekentip-bijdrage sluit de bloemlezing rond tuinboeken af. Van conventionele tuinboeken voor de praktische hobbyist, over toekomstgerichte tuinideeën voor een drogere, hetere wereld, tot kunstzinnige bespiegelingen over sterven terwijl je met veel moeite een onwaarschijnlijke lusthof uitbouwt: hier passeren ze allemaal de revue.
Aurélien Davroux, Droogteplanten (Uitgeverij Noordboek, 2023)
Het ronduit natte voorjaar zorgt er voor dat de geleidelijke verdroging van onze leefomgeving uit beeld verdwijnt. De afgelopen jaren ervaarden we, druppelsgewijs, steeds meer dat het voorjaar en zomer één langgerekte droge periode kan zijn. Gazons verkleuren en waterverbruik wordt beperkt. En dan? Tal van Vlamingen verkiezen hun voortuin te verharden: gedaan met lijdzaam moeten toekijken hoe je voortuin verschraalt en afsterft. Er zijn nochtans ook andere en veel betere oplossingen. Slim planten kiezen doe je steeds op basis van de standplaats. En als die jaar na jaar droger wordt, dan kies je best voor droogteresistente planten. Geen nood, een natte winter overleven ze ook. Het boek bestaat grotendeels uit een opsomming van droogteplanten, opgedeeld in drie groepen: volle zon, halfschaduw en schaduw. Je maakt kennis met oude wijfjes, kruipend duizendblad, echte salie, vuurwerkplant, kruisdistels, leeuwenstaart, grote brunel en ga zo maar door.
Het origineel Toutes les plantes supportant la sécheresse verscheen in 2020, in het Frans. Het boek werd immers gemaakt door onze zuiderburen, die allicht langer met deze uitdaging kampen. Hun advies? Steeds hetzelfde: bedek je bodem.
Lies Couckuyt & Monique van Wegen, Het grote ecologische pluktuinboek, creëer je eigen uitbundige bloementuin (Vonk, 2023)
Het is een typisch tuinboek, toegankelijk opgedeeld in de klassieke tien hoofdstukken, met korte teksten en mooie plaatjes. Je krijgt naast veel inhoud ook respect voor de leefomgeving mee. De inhoud: kweek op een verantwoorde wijze al dan niet wilde bloemen, in je eigen tuin, hoe klein ook, en verander de sfeer in je woning met tuinbloemen. Hoe doe je dat? Het is een verhaal dat groentetelers uit het hoofd kennen, en altijd begint met het verzorgen van de bodem, "het goud van je pluktuin". Welke vaste planten kies je? Hoe vermeerder je? Hoe splits of stek je knollen? Hoe zorg je voor plantensteunen? Hoe kan je zaden oogsten? Wat doe je in de lente en wat in de zomer, herfst en winter? Hoe zorg je er voor dat je het volgende jaar nog meer van je pluktuin kan genieten? Een boek met antwoorden, inclusief eenvoudige schema’s voor de aanleg van bloembedden. Het boek bevat ook een opsomming van favorieten: makkelijk te telen en mooie bloemen zoals sieruien, damastbloem, judaspenning, ridderspoor, goudsbloem en wasbloem. Dat alles, en nog veel meer!
Angelo Dorny, Dahlia, ode aan de koningin van de pluktuin, (Sterck & De Vreese, 2024)
Wie wil niet dwalen in een rozentuin? Een rozentuin symboliseert toewijding, ellenlange ervaring, subtiele kleurschakeringen en bedwelmende geuren. Bovendien kleeft er een imago van exclusiviteit aan een rozentuin, ze worden meestal geassocieerd met riante landgoederen en kastelen, voor velen onbereikbaar dus. Eén van de talloze rozensoorten draagt de titel 'Queen of Sweden', maar een democratischer exemplaar is de Dahlia, ook wel de Queen of de pluktuin genoemd. Dahlia’s hebben geen doornen, altijd handig als je iedereen prikkelt om naar hartenlust bloemen te plukken (en ervoor te betalen, dat terzijde) in je pluktuin. Dahlia’s zijn behoorlijk anders dan rozen. De kleuren zijn uitgesproken en uitbundig, de teelt is eenvoudig, je kan ze makkelijk met je buren delen, en ze vragen weinig onderhoud. Je vindt ze in tientallen kleuren en verschillende hoogtes. En, eens ze in een vaas belanden, blijken ze lang houdbaar. Wat wil je nog meer? Ook dit is een typisch tuinboek met korte teksten, mooie plaatjes, heldere opdeling, en vooral, praktisch. Bijkomend voordeel van dahlia’s is dat ze ook mooie namen dragen zoals bijvoorbeeld de copper boy, totally tangerine, fenna baaij en mango madness.
Katja Staring, Slow flowers, maak het verschil met een bos bloemen (Terra, 2024)
Luchthavens bieden graag een fast lane aan, tegen meerprijs uiteraard, maar een tros bloemenpioniers gunt zichzelf de paraplu ‘slow flowers’. Het is een tuinboek mét een maatschappelijke boodschap (‘de wereld verbeteren begint bij je zelf’) en aandacht voor de sterkhouders. Het is ook een tuinboek, met alweer die 10 hoofdstukken, korte teksten en mooie plaatjes. Je vindt informatie over de bloemen en de tuinen, maar ook/vooral over de mens achter de bloementuin. Het delen van weetjes en kennis, maar vooral over passie. 25 mensen uit Nederland en Vlaanderen vertellen met plezier waarom ze met bloemen bezig zijn. Ze geven zichzelf diverse titels, zoals ‘zadenteler’, ‘veilingteler’, ‘bollenteler’, ‘pluktuinder’ of ‘oprichter verkoopplatform’, maar allen willen ze vooral geluk delen. Geen toeval dat het woord ‘plukgeluk’ tal van pluktuiniers inspireert.
Derek Jarman, Moderne natuur (Das Mag, 2024)
Naar verluidt kan men de zegswijze ‘als je een leven lang gelukkig wil zijn, dan word je best tuinman’ aan de Chinezen toeschrijven. Bij de Brit Derek Jarman sluimerde het zijn hele korte leven. Jarman is vooral bekend als cineast en beeldend kunstenaar, minder als auteur. Het boek Moderne natuur verscheen in 1991 en werd onlangs in het Nederlands vertaald en uitgeven bij Das Mag. Das Mag staat niet bekend voor mainstream uitgaven, Derek Jarman geldt eveneens als controversieel, experimenteel en eigenzinnig: een aanlokkelijke combinatie. Jarman heeft een mening en spreekt ze graag uit. Hij denkt in beelden en slaagt er wonderwel in om ze via woorden tot leven te brengen.
Een bevriende artiest bezorgde hem spontaan de titel ‘moderne natuur’. De subtitel, "aantekeningen uit een tuin aan de rand van het bestaan", is veelzeggend. Het boek is een dagboek, het overspant twee jaar, van een duizendpotig artiest die tegelijk cineast, beeldhouwer en schrijver was, en die in de nadagen van zijn leven enkel nog autobiografisch werk respecteert.
Opgeleid door zijn militaire vader -- zijn moeder, langdurig ziek, krijgt veel minder aandacht --, belandde hij al jong in kostscholen en andere instellingen waar jongeren gedrild werden. Het wakkerde vooral zijn eigen wilskracht aan, die hij uitte, ook seksueel. Gehuichel is aan hem niet besteed. Eerst het ouderlijke juk, dan het opvoedingsjuk, daarna moest het maatschappelijke juk er aan geloven. Ook toen al vond hij dikwijls innerlijke rust in een tuin. Als knaap legde hij er een aan voor zijn ouders. Pas toen hij in het kustdorpje Dungeness kwam wonen, 30 jaar later, dook hij opnieuw in zijn tuinpassie. Boeken werden ter hand genomen, gereedschap opgediept en kennis herontdekt. Hij kocht in een opwelling een zwartgeteerd vissershuisje, Prospect Cottage, nabij een kerncentrale. De tuin is voor hem een wijze om zich in het landschap vast te kluisteren: “ik ben een kluizenaar die met vinken en luidruchtige meeuwen als gezelschap zijn bloemen overpeinst”.
Een tuin aanleggen bij een verwaarloosde cottage aan de Engelse rolkeienkust, onmogelijk? Nee hoor. Jarman werd verliefd op de cottage en begon aan de schijnbaar onmogelijke klus. Het boek bevat tal van schitterende beschrijvingen van de tuin en het omgevende landschap (hij slaat nooit een ondergaande zon over), openhartige verhalen over nachtelijke escapades in de Britse homowereld, herinneringen, tafelgesprekken en maatschappelijke standpunten ("filmmakers moeten hun deuren openen"), maar is dikwijls ook gewoon een dagboek. Ongewild voegt hij een krachtig verhaalelement toe, zijn levenseinde. Hij werd besmet met HIV, wat dertig jaar geleden nog een bijna onontkoombare doodstraf betekende, ondanks de emmers medische cocktails die de patiënten werden aangereikt. Zijn fysieke aftakeling loopt samen met de moeizame ontluiking van de tuin. Zijn taal laat je de kleuren voelen. Aftakeling gaat samen met schoonheid. Een intens boek van iemand die zijn hele leven tuinman wou zijn.