Het Vlaams Parlement legt de laatste hand aan een nieuw decreet voor trage wegen. Dat zijn landwegels of paden voor voetgangers en fietsers, zonder autoverkeer. Meestal gaat het om oude buurtwegen of kerkwegels, die opgenomen zijn in de Atlas der Buurtwegen uit 1845. Die eeuwenoude buurtwegen hebben belangrijke functies in onze hedendaagse maatschappij: ze bieden plaats om veilig naar school te fietsen, of voor een avondwandelingetje, te joggen of te mountainbiken. Ze verdienen daarom de nodige bescherming. Die kans biedt het nieuwe decreet: gemeentebesturen kunnen nu krachtiger optreden tegen het inpalmen of omploegen van trage wegen. Vraag is nu of ze dat ook gaan doen.
Gemeenten aan zet
Er is al jarenlang kritiek op de wet op de buurtwegen, die al dateert uit 1841. Deze oude wet staat nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de weg, de bevoegdheidsverdeling is onduidelijk, sommige buurtwegen werden opgenomen in het gewone autowegennet, andere worden al jaren niet meer gebruikt maar behouden wel hun juridisch statuut, en ga zo maar door.
In het voorstel van het Vlaams Parlement vallen alle trage wegen onder het statuut van de gemeentewegen. Dat heeft alvast het voordeel van de duidelijkheid. Volgens het ontwerpdecreet moet elke gemeente werk maken van een fijnmazig netwerk van trage wegen. De wegen in de buurtwegenatlassen behouden hun statuut. Trage wegen die spontaan ontstaan zijn omdat ze door veel mensen gebruikt worden, de ‘feitelijke’ wegen, kunnen gemakkelijk erkend worden als gemeenteweg. Nu hebben die geen duidelijk statuut.
Ook kan geen enkele trage weg nog tenietgedaan worden door verjaring, omdat hij niet meer gebruikt wordt. Iets waar in het verleden regelmatig misbruik van gemaakt werd om een trage weg af te schaffen. Met dit decreet zullen gemeentebesturen ook krachtiger kunnen optreden tegen het onrechtmatig afsluiten, inpalmen of omploegen van een trage weg.
Met dit nieuwe decreet zullen gemeenten dus meer zeggingskracht krijgen, de rol van de provincies wordt afgebouwd. De vraag blijft wel of alle driehonderd steden en gemeenten die rol ook gaan opnemen. Niet elke gemeente is de trage wegen even goedgezind. De belangrijkste uitdaging is dan ook om de lokale besturen de beschermende principes van het decreet consequent om te laten zetten in daden. Daarom moeten er duidelijke richtlijnen en garanties komen om ervoor te zorgen dat gemeenten dit decreet niet gebruiken om trage wegen af te schaffen, maar wel om het tragewegennetwerk te versterken.
