De zomer is nog niet begonnen, maar de droogte slaat al genadeloos toe. De oorzaken zijn bekend: een veranderend klimaat, een dichtbevolkte regio, veel verharding, weinig open ruimte, een waterintensieve landbouw en industrie. Die factoren leggen een zware druk op de waterhuishouding. Inzetten op ontharding is een belangrijk deel van de oplossing. Twee nieuwe subsidie-oproepen wijzen de weg.
Groen-blauwe parels en netwerken
Grondwater dat laag tot zeer laag staat, regenwaterputten die droog staan, brandgevaar in natuurgebieden: het wordt stilaan een jaarlijks terugkerend fenomeen. De vraag is dan ook: wat kunnen we er aan doen?
Inzetten op minder verharding blijkt een sleutelelement. Omdat er véél beton ligt in Vlaanderen kan het regenwater niet doorsijpelen naar de bodem. Het gevolg: het grondwater raakt niet meer aangevuld en het grondwaterpeil daalt. Uit Limburgs onderzoek blijkt dat 20 procent meer infiltratie van regenwater ervoor zou zorgen dat de gemiddelde grondwaterstand in de ondiepe watervoerende lagen met 55 centimeter stijgt. Ter vergelijking: als we 20 procent minder grondwater zouden oppompen, zou de grondwatertafel in de provincie Limburg gemiddeld slechts 5 centimeter stijgen. Meer inzetten op infiltratie door ontharding en vergroening is dus de boodschap, zeker in tijden van droogte.
Daar speelt de Vlaamse overheid op in met de Blue Deal. Die Blue Deal bevat subsidie-oproepen voor onthardingsprojecten. Recent werden twee nieuwe oproepen gelanceerd. De oproep groen-blauwe parels richt zich op het verenigingsleven, scholen en ziekenhuizen. Wil je stenen uitbreken en plaats maken voor water en groen? Dan kan je daar als vereniging tot 245.000 euro subsidie voor krijgen. Projectvoorstellen indienen kan tot 8 augustus.
De oproep groen-blauwe aders richt zich dan weer specifiek op gemeentebesturen. Zij kunnen tot 600.000 euro subsidie krijgen voor projecten die een structureel antwoord bieden op de droogteproblemen. De projectvoorstellen moeten zorgen voor een effectieve toename van groenvolumes en open wateroppervlaktes in de bebouwde ruimte. Een netto-afname van de verharde oppervlakte en een netto-toename van de infiltratiemogelijkheden moeten de kiemen leggen voor een waterbestendige ruimtelijke ordening. Ook voor deze oproep kunnen projectvoorstellen ingediend worden tot 8 augustus.
Met projecten alleen komen we er niet. Er is ook structureel beleid nodig.
Ook nood aan structureel beleid
Deze projecten zullen zeker bijdragen aan een meer waterrobuust Vlaanderen. Vanuit BBL roepen we iedereen dan ook op om projectvoorstellen in te dienen. Maar met projecten alleen komen we er niet. Er is ook structureel beleid nodig. We sommen enkele noodzakelijke beleidsingrepen op:
- Voer een bouwshift door: niet meer bouwen in de open ruimte, wel in de stads- en dorpscentra. Zo wordt nieuwe verharding voorkomen.
- Herstel gedraineerde wetlands. 50.000 ha daarvan liggen in een groene bestemming. Die moeten prioritair aangepakt worden.
- Beperk drainages in landbouwgebied. Een inventarisatie van drainagenetwerken is een eerste stap, een vergunningplicht een volgende.
- Stel een onthardingsambtenaar aan in elke gemeente, die kan toezien op extra infiltratiemogelijkheden bij openbare werken.
- Maak werk van een infiltratiebonus, zodat burgers en bedrijven financieel beloond worden om regenwater te infiltreren op het eigen terrein.
- Beperkt grondwaterbemalingen. En als toch bemaald moet worden, pomp het water dan terug in de grond. Of hergebruik het op z’n minst.
Het memorandum dat Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt en WWF recent uitschreven bevat nog meer (31) concrete maatregelen om Vlaanderen opnieuw waterrobuust te maken.
