Het nieuwe klimaatplan bevat ook een luik over adaptatie. Dat is nodig ook, want door de klimaatverandering moeten we ons wapenen tegen kurkdroge zomers, hittegolven en een grotere kans op overstromingen. Vlaanderen is door zijn ruimtelijke wanorde extra kwetsbaar. Met het adaptatieplan zet de regering in op meer ruimte voor water, extra natuur- en bosgebieden, onthardingsprojecten en een bouwshift. Dat zijn de juiste doelstellingen. Om ze te realiseren zal extra budget nodig zijn. ‘Dankzij’ de nieuwe planschade zelfs véél extra budget.
Van grijs naar groen
Het sterk gebetonneerde Vlaanderen aanpassen aan het veranderende klimaat is noodzakelijk, daarover is zowat iedereen het eens. Ook over de remedies is er grote eensgezindheid: niet meer bouwen in de open ruimte, regenwater beter vasthouden in het landschap, natuur- en bosgebieden herstellen, ontharden en vergroenen. Dat zijn in grote lijnen ook de doelstellingen van het adaptatiebeleid.
Meer concreet wil de Vlaamse overheid inzetten op het opnieuw vernatten van natuurgebieden. Van de 244.000 ha natte natuur die er rond de jaren 1950 nog waren, blijft nu slechts 68.000 ha over. Om deze negatieve trend te stoppen wil de Vlaamse overheid tegen 2030 20.000 ha natte natuur herstellen. Speciale aandacht gaat naar veengebieden, omdat die veel CO2 opslaan. Als ze uitdrogen, verdwijnt die CO2 in de lucht.
LULUCF - koolstof in bossen en bodems
Het plan gaat ook in op het vasthouden van koolstof in bossen en bodems. Dat is de zogenaamde LULUCF verordening: land use, land use change and forestry. Bossen en natte natuurgebieden halen immers CO2 uit de lucht en houden die vast. Daarvoor moeten alle zonevreemde bossen behouden blijven. Enkel aanplanten van nieuw bos zal daarvoor niet volstaan. Oude bossen met volgroeide bomen slaan immers veel meer CO2 op dan nieuwe, jonge boompjes. Die kunnen een oud bos niet zomaar vervangen. Het lastige debat over het beschermen van bossen in woon- of industriegebied op het gewestplan zal dus opnieuw gevoerd moeten worden.
Koken kost geld
Het zijn dus goede voornemens, maar raken ze ook uitgevoerd? De bouwshift vormt hoe dan ook de basis voor het adaptatiebeleid. Door niet meer te bouwen in de open ruimte, kan die open ruimte haar functie vervullen om water vast te houden of CO2 op te slaan. Maar die bouwshift dreigt onbetaalbaar te worden door de nieuwe planschaderegeling. De Vlaamse regering wil die schadevergoedingen serieus optrekken, om zo de bouwshift verteerbaar te maken voor de eigenaars. Maar zo drijft ze ook de factuur voor zichzelf op. Alleen al voor het vrijwaren van 2.700 ha overstromingsgebieden, stijgt de planschadevergoeding van 33 miljoen euro nu, naar 122 tot 489 miljoen euro met de nieuwe regeling. En zo zitten we in een catch 22, want dat geld is er niet. De 100 miljoen euro die voorzien wordt voor het open ruimte fonds kan de ergste noden lenigen, maar is zeker onvoldoende om een volwaardig adaptatiebeleid mogelijk te maken.
Met het uitvoeringsbesluit bij de planschade kan de factuur nog enigszins gemilderd worden, door correctiefactoren te voorzien die een correctie op de marktprijs invoeren. De Taskforce Bouwshift werkte daarvoor voorstellen uit, die kunnen inspiratie bieden.
Ontdek onze +200 voorstellen voor een sociaal rechtvaardig klimaatbelei
