Met de Ecodesign-richtlijn uit 2009 is sindsdien al meer dan 1000 TWh aan energie bespaard in Europa. Ter vergelijking: een voorbeeld: Nederland consumeerde in 2020 933 TWh.
Red tape! Pauzeknop! Schaf de Green Deal af. De roepers in het milieu, klimaat en natuurdebat vergeten wel eens waarom bepaalde wetgeving nodig is. Maar terwijl de ene partij wetgeving wil schrappen, onthouden anderen dat wetgeving ook problemen oplost. Tal van voorbeelden kunnen daarbij mooie adelbrieven voorleggen en hebben geleid tot meer jobs, minder energieverbruik en betere levenskwaliteit.
In 1768 zei de Franse commerciant Isaac de Bacalan: “Wetgevingen zijn bijna altijd gevaarlijk. Ze interfereren met de industrie, ze hinderen competitiviteit, ze maken ons tot slaaf, vernederend. Alle wetgevingen zijn absurd en gevaarlijk.” Klinkt niet zo anders dan de red tape-argumenten die de industrie vandaag aanhaalt. De Europese Green Deal zou een grote lasagne zijn van 10.000 pagina’s met incoherente doelstellingen en aanpakken. En dus moet er veel weg en zeker niets bijkomen.
In zo’n argument verliezen de critici maar al te vaak de aanleiding en noodzaak voor wetgeving. Net zoals we ooit zonder gordel reden en de verplichting ervan in een klap wereldwijd meer dan een miljoen levens redde. Of neem het verbod door een aantal Europese landen op asbest eind jaren ‘90, die een eind maakte aan honderden doden per jaar en een erg vervuilende industrie, of de uitfasering van CFKs, die in 2009 door alle landen wereldwijd werd gesteund en met een streek tal van emissies in de kiem smoorde, om nog niet te spreken over de ozonlaag. Dit zijn slechts enkele van de vele wetgevende succesverhalen. Vandaag bestaat er voor de basisindustrie heel wat belangrijke wetgeving die het algemeen belang verdedigen, maar ook de industrie zelf richting een nieuwe toekomst blaast.
Chemische wetgeving REACH: iedereen neemt ze over
De REACH regelgeving (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) is de belangrijkste wetgeving in Europa om milieu en gezondheid beter te beschermen tegen toxische stoffen. Die wetgeving was werk van lange adem. In de aanloopperiode heeft de chemische industrie er alles aan gedaan om de voorgestelde hervorming van de wetgeving voor chemische stoffen te bestrijden. De industrie beweerde dat de implementatie van REACH zou leiden tot een drastische daling van de omzet van de chemische sector, bruto nationaal product en dramatisch verlies van banen. Volgens sommige van hun scenario's zou tot 20-40% van de chemische stoffen van de markt verdwijnen als gevolg van buitensporige registratiekosten.
Maar wat bleek? Sinds de invoering van REACH in 2007 is de Europese chemische industrie immens gegroeid. Het is de sector die de financiële crisis in 2008 het best doorstaan heeft. Een studie van de Europese Commissie uit 2012 — 6 jaar na de implementatie van REACH — toonde aan dat de kost slechts 1% van de jaarlijkse omzet van de betrokken bedrijven bedroeg en dat REACH geen grote impact heeft gehad op de prijzen van consumentengoederen. Vicepresident Ronald Drews van het Duitse chemieconcern BASF moest in 2012 toegeven dat de positieve effecten van REACH uiteindelijk het geld waard zijn. Het tegenstribbelen was dus nergens voor nodig: de wetgeving doet zijn zaak voor het milieu en onze gezondheid. Er ligt nog veel werk op de plank. Het aandeel CRMs (Carcinogeen, Mutageen en Reprotoxische stoffen) groeide de afgelopen jaren, maar kent nu een terugval volgens het Europese Milieu- en Chemie Agentschap.
Ecodesign richtlijn: stofzuigers besparen meer energie dan heel Nederland
Ecodesign is één van de meest effectieve beleids-instrumenten om het energieverbruik in de samenleving te reduceren. Europa is daar een krak in. Met de Ecodesign-richtlijn uit 2009 is sindsdien al meer dan 1000 TWh aan energie bespaard in Europa. Ter vergelijking: een voorbeeld: Nederland consumeerde in 2020 933 TWh.
Het beste voorbeeld dat kan gemaakt worden in dit verband zijn stofzuigers, met de zogenaamde stofzuigerregel. Producenten van stofzuigers krikten de afgelopen decennia systematisch het vermogen op, zonder dat de zuigkracht van de stofzuiger verhoogde. Dat was energie die gewoon verloren ging als je je stofzuiger in het stopcontact stak. Door de Ecodesign-richtlijn zijn stofzuigerproducenten nu verplicht aan energie-efficiëntiecriteria te voldoen waardoor deze energie niet verloren gaat. Dat zorgt voor een grote brok energiebesparing en resulteerde dus ook in veel minder emissies. En die zal de komende jaren doorgetrokken worden naar tal van andere productcategorieën. Wie wint hierbij? Producenten en fabrikanten die op energie besparen, consumenten omwille van de goedkopere aanschafprijs en het klimaat omdat de emissies binnen de perken worden gehouden. Europapapapapa!
Emissiehandelssysteem: energiesector reduceert CO2 en hernieuwbare energie boomt
Het emissiehandelssysteem (ETS) zet een prijs op de uitstoot van broeikasgassen in de energiesector en de zware industrie. Het laat ook toe te monitoren hoeveel CO2 er jaarlijks kan bespaard worden. En daar is het vooral om te doen. Het systeem werkt vooral in de energiesector, nog niet in de industrie. Steenkoolcentrales en gascentrales worden steeds meer weggeduwd uit de markt.
En dit marktmechanisme heeft een grote hernieuwbare energiesector gestimuleerd. De cijfers (jobs en omzet) van de Europese Commissie (IEA) bevestigen dat. In 2020 was de omzet van de hernieuwbare energiesector 163 miljard euro en werkten zo’n 1.3 miljoen mensen direct of indirect in de sector, met zo’n 300.000 mensen in de warmtepompsector en 280.000 mensen in de windsector. Ook het aandeel hernieuwbare energie zit mee dankzij de ETS sterk in de lift. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) voorspelt een aandeel van 61% hernieuwbare elektriciteit in Europa tegen 2028.
Conclusie: wetgeving werkt
... en ze zal in de toekomst nog werken. De Green Deal is geen eindpunt, maar een logische stap in een lange evolutie van milieu, klimaat & natuurbeleid. Vandaag komen verschillende crisissen samen die we kunnen verhelpen door deze wetgeving verder fijn te stellen en aan te scherpen de komende jaren. Welke politici willen de volgende asbest tegenhouden, de luchtkwaliteit verbeteren of de duurzame industriële spelers wind in de zeilen geven? Dat kan allemaal, door ambitieuze wetgeving op te stellen. Aan de slag!
